بی واکنشی بازار انرژی به تحولات سياسي

بی واکنشی بازار انرژی به تحولات سياسي

رضا پدیدار(عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران)

اقتصاد با دو عامل اصلی و اساسی سروکار دارد. عامل اول، رفتار اقتصادی یعنی عرضه و تقاضا و عامل دوم، فضای سیاسی و اجتماعی است. این دو عامل به‌طور مستقیم بر شاخص‌هایی مثل قیمت نفت اثر می‌گذارند و با نبض اقتصاد سروکار دارند. انسان را تصور کنید که نبض او در شرایط عادی به‌طور منظم می‌زند و در هر گروه سنی تعداد ضربان مشخصی برای نبض انسان برآورد شده است. اگر ناگهان عارضه‌ای به بدن انسان وارد شود، چه عارضه فیزیکی و چه عارضه روانی، شوک ناشی از این اتفاق ضربان نبض انسان را  تغییر می‌دهد. بدنه بازار به‌ویژه بازار انرژی از حساس‌ترین پیکرهای اقتصادی در واکنش نشان دادن به عارضه‌های رفتاری یا سیاسی و اقتصادی است. بازار انرژی در کشورهایی که در فرایند تولید و عرضه نفت خام فعالیت می‌کنند و حتی کشورهایی که در فرایند اجرایی عمل می‌کنند( مثل سنگاپور که تنها پالایش کننده نفت است) از تنش‌های نظامی، سیاسی و اقتصادی و البته تنش‌های اجتماعی که در یک دهه اخیر با آن زیاد برخورد کردیم، اثر می‌پذیرد. بنابراین نبض بازار انرژی به‌ویژه نفت خام به‌شدت حساس است.

دو شب پیش ایران بر اساس سیاست‌های کشور به مواضع تروریست‌ها در سوریه حمله موشکی کرد و حالا سؤال این است که این رخداد نظامی و سیاسی چقدر بر بازار انرژی ایران، منطقه و درنهایت جهان اثر می‌گذارد؟ اگر حمله ایران اخطاری به‌طرف مقابل بوده باشد، این اثرگذاری شوکه کننده و البته کوتاه‌مدت است اما اگر این گمانه مطرح شود که حملات ایران تداوم دارد و با کوچک‌ترین واکنش گروه‌های مخالف و معاند، ایران واکنش نشان می‌دهد، این اثر کوتاه‌مدت و شوکه کننده کهنه‌شده و در مدت‌زمانی طولانی‌تری در بازار بروز می‌کند. در حال حاضر این اقدام نظامی حتی اثر کوتاه‌مدت قابل‌توجهی هم بر بازار انرژی نداشته است. دلیل اول این است که ذخایر استراتژیک و تجاری کشورهای تولیدکننده نفت افزایش پیداکرده است و از سوی دیگر ذخایر استراتژیک کشورهای مصرف‌کننده هم بالا رفته است. حجم بالای ذخایر تجاری و استراتژیک کشورهای تولیدکننده باعث شده شوک‌های سیاسی بازار را به‌اندازه قابل‌توجهی تکان ندهد هرچند ممکن است در بورس‌های بین‌المللی وقفه‌ای کوچک ایجادشده و خریداران برای خرید هجوم آورده و قیمت‌ها چند درصد افزایش پیدا کند. انتشار خبر حمله موشکی ایران به مواضع تروریست‌ها در شاخص نفت سبک آمریکا موسوم به وست تگزاس به افزایش 28 سنتی در هر بشکه منجر شده یعنی 0.6 درصد که بسیار ناچیز است. از سوی دیگر قیمت نفت سبک دریای شمال موسوم به نفت برنت در اثر این جریان 45 سنت تغییر کرده که این هم رقم قابل‌اعتنایی نیست. حتی قیمت سبد نفتی اوپک 45 دلار و چند سنت بوده که از شب انتشار این خبر 32 سنت افزایش قیمت داشته یعنی 0.63 درصد که این تغییر هم قابل‌توجه نیست.

این در حالی است که اگر کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده، ذخایر استراتژیک و تجاری را افزایش نداده بودند و اوپک تصمیم به کاهش عرضه به میزان 1.8 میلیون بشکه نگرفته بود، بازار واکنش دیگری نشان می‌داد.

اکنون ادامه طرح فریز نفتی توسط اوپک نه‌تنها منجر به افزایش نرخ نفت نشده بلکه قیمت‌ها را هم کاهش داده است. این مسئله به دلایل متعدی ازجمله ورود شیل اویل و استفاده از مخازن غیرمتعارف نفت آمریکا، و از سوی دیگر کاهش تقاضا به دلیل تغییرات آب و هوایی در نیمکره شمالی رخ‌داده است.  به نظر می‌رسد این کاهش تقاضا و قیمت آسیب‌پذیری بیشتر بازار اثرات تحولات سیاسی و نظامی منطقه را پررنگ کند اما به نظر من، با شروع فصل تابستان و افزایش تقاضای انرژی با توجه به ثبات میزان عرضه نفت،  شاهد تغییرات مثبتی در بازارهای جهانی خواهیم بود.

منبع:اتاق بازرگانی تهران