موانع جدي عدم توسعه متوازن مناطق آزاد

موانع جدي عدم توسعه متوازن مناطق آزاد

هادي حق‌شناس (مشاور سازمان بنادر ودريانوردي كشور)

فلسفه تشكيل مناطق آزاد در دنيا كاهش فرآيند توليد كالا و خدمات بود. به‌عبارت ساده‌تر در مناطق آزاد نظارت‌هاي گمركي در حداقل است و به اين دليل كه توليد‌كننده با حداقل بروكراسي و قوانين، پولي مالي، مالياتي و قانون كار بتواند به محصول نهايي يا توليد كالا و خدمات بپردازد. در كشورهايي شبيه ما اگر قانون مناطق آزاد به معني واقعي اجرا شود، مي‌تواند كاركردهاي بهتري نسبت به ديگرمناطق آزاد جهان داشته باشد. چون در مناطق آزاد ايران ما قوانين گمركي، اداري، مالي و گمركي فراواني داريم كه نقش يك نوع كند‌سازي در فرايند توليد را بازي مي‌كنند. از طرفي رتبه فضاي كسب و كار كشور در سال‌هاي گذشته در بين صد و هشتاد كشور جهان بين 130 تا 140 بوده است كه به عبارتي رتبه ما سه رقمي بود.

وقتي فضاي كسب و كار كشور رتبه سه رقمي دارد و در عين حال قوانين مالياتي، پولي و كارگري بازدارنده سرمايه‌گذاري است بايد فضايي ايجاد شود كه در آن معافيت‌هاي مالياتي وجود نداشته، قانون كار سخت حاكم نباشد، خط توليد ايجاد و كالا با حداقل تشريفات وارد كشور شود. زيرا ايران داراي منابع ارزان قيمت، اوليه فراوان، چه از منظر معادن كشور و چه از منظر نفت و گاز است و صدها هزار جوان آماده به كار دارد اما متاسفانه تكنولوژي روز دنيا را ندارد و از طرف ديگر سرمايه اوليه براي ايجاد بنگاه‌هاي اقتصادي هم دچار مشكل است.

 بنابراين اگر در مناطق آزاد جذب سرمايه‌گذاري خارجي انجام شود و منابع انساني و مواد اوليه از سرزمين اصلي به كار گرفته شود، طبيعي است محصولي كه توليد خواهد شده كه مي‌تواند با محصولات مشابه خارجي رقابت كند. وقتي اين تكنولوژي‌ها وارد شود قطعا محصول هم با كيفيت خواهد بود. مناطق آزاد اگر به وظايف اصلي خود برگردند در شمال و جنوب كشور با توجه به مزيت نسبي به اندازه كافي مناطق آزاد ايجاد كرديم كه موقعيت ممتاز بي‌نظيري براي اقتصاد ملي خلق شود. در حالي كه مشكل اصلي اين است اگر ما در مناطق آزاد زيرساخت ايجاد كنيم، بايد از آنها تكليف بخواهيم و تا وقتي اين زيرساخت‌ها حاضر و تكميل نشده، نمي‌توان تكليف بخواهيم كه چرا به اهداف و وظايف خود عمل نمي‌كنيد؟ ضمن اينكه در سرزمين اصلي فراز و فرودهاي زيادي داشتيم. عواملي مثل تحريم‌ها و مسائل خاورميانه و چالش ديالكتيكي در خارج از كشور، مسائلي چون بنگاه‌داري يا سرمايه‌گذاري در مناطق آزاد كشور را با چالش مواجه مي‌كند. دومين نكته به فضاي سياسي كشور و رابطه ما با جهان خارج بر مي‌گردد كه در سال‌هاي اخير همواره دچار چالش جدي بوده‌ايم. سومين دليل هم، اين است كه به نظر مي‌رسد در مناطق آزاد بايد كاراترين، مجرب‌ترين، كارآمد‌ترين و پخته‌ترين مديران كشور به كار گرفته شوند. چون اختيارات مناطق آزاد در حد هيات وزيران است و مديران مناطق آزاد بالاترين مقام منطقه آزاد را دارند. بنابراين اگر مديراني كه منصوب مي‌شوند، ندانند فلسفه مناطق آزاد چيست و نتوانند از اين موقعيت بهره ببرند و استفاده درست كنند، باعث مي‌شود مناطق آزاد رشد نكنند و به اهداف خود نرسند كه راهكار، انتخاب مديراني مجرب و با سابقه و كاردان است كه در مجموع اينها مجموعه مسائلي است كه در خصوص موانع عدم رشد مناطق آزاد مطرح است.

منبع:تعادل