تقابل در کرانه شرقی

تقابل در کرانه شرقی

همین شش روز پیش و درست مصادف با ٧١امین سالگرد پیروزی قوای شوروی و متفقین بر فاشیست‌ها در جریان جنگ جهانی دوم بود که نشریه آمریکایی امنیت ملی مدعی شد فرماندهی نیروهای نظامی آن کشور در اروپا از این پس در تقابل با تهدیدهای شرقی که البته این روزها صرفا واژه‌ای گنگ برای اشاره به تهدیدات روسیه است، فقط یک نقشه راه پیشِ‌رو دارد: دست از تمرین و مانور برداشته و به حالت آماده‌باش جنگی وارد شود.

نویسندگان این مقاله البته خاطرنشان کرده بودند این به معنای آن نیست که رهبران آمریکایی درصدد آغاز جنگی مستقیم با روسیه برآمده‌اند، بلکه تحولات آتی در ساختار قوای نظامی ایالات متحده صرفا متوجه بازدارندگی مسکو و دفاع از شرکای اروپایی ناتو است که هر لحظه امکان دارد طعمه ماجراجویی‌هایی مشابه اوکراین شوند. مدعای نویسندگان آمریکایی حرف جدیدی نبود، اما آنچه دراین‌میان به این سخنان رنگ‌وبوی تازه‌ای بخشید، منازعات کلامی رهبران دو کشور در روزهای گذشته است که این‌بار جدی‌تر از همیشه از شکنندگی اوضاع در کرانه‌های شرقی قلمرو ناتو حکایت داشت. «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهوری روسیسه و «باراک اوباما»، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، در حالی در سخنانی جداگانه یکدیگر را به تشدید تحرکات ستیزه‌جویانه نظامی در شمال اروپا متهم کردند که گزارش‌ها حکایت از پیوستن لهستان به جمع کشورهای میزبان سپر دفاع موشکی ناتو داشتند؛ آن‌هم درست یک روز پس از آنکه رومانی کار استقرار یک سپر دفاع موشکی دیگر پنتاگون را آغاز کرده بود. درنتیجه جای تعجب نیست پوتین در دیدار با مقامات نظامی روسیه، توسعه برنامه دفاع موشکی ناتو به رهبری ایالات متحده را تهدیدی برای امنیت ملی و جهانی دانسته و وعده داده از هیچ اقدامی برای حفظ توازن راهبردی کنونی فروگذار نکند. رهبر کرملین ضمن اشاره به آنکه همین چند سال پیش، همتایان غربی او در اروپا و ایالات متحده همگی یک‌صدا مدعی بودند سامانه دفاع موشکی ناتو برای دفع تهدیدات احتمالی موشکی و هسته‌ای ایران ضروری است، اظهار کرد اکنون چنین تهدیدی پس از عقد توافق‌نامه هسته‌ای تهران با قدرت‌های جهانی از بین رفته، اما توسعه سامانه دفاع موشکی همچنان به قوت خود باقی است؛ واقعیتی که از منظر رئیس‌جمهوری روسیه، نشان از دروغ‌بودن مدعای ناتو و ماهیت غیرتدافعی این سامانه است.
پوتین که استقرار این سامانه را بخشی از برنامه راهبردی توانمندسازی اتمی آمریکا به منظور کسب برتری نظامی در شرق اروپا دانسته، تأکید کرده از همه توان خود برای پایان‌دهی به تهدیدات علیه امنیت ملی روسیه و حفظ و تثبیت توازن راهبردی کنونی که بهترین تضمین برای جلوگیری از بروز منازعات پردامنه نظامی است، استفاده خواهد کرد، اما هیچ‌گاه اجازه نخواهد داد کشورش وارد یک مسابقه تسلیحاتی دیگر شود. «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه، نیز درباره سامانه موشکی آمریکا در اروپا گفت: آمریکایی‌ها درحالی‌که اعلام کرده بودند اگر درباره موضوع هسته‌ای ایران توافق شود، از استقرار سامانه موشکی منصرف می‌شوند، خلاف وعده داده‌شده، توانمندی خود را افزایش می‌دهند و اکنون موشک‌های جدیدی در شرق اروپا و نزدیک مرزهای روسیه مستقر می‌شود.
از سوی دیگر، باراک اوباما نیز که در کاخ سفید میزبان رهبران پنج کشور اسکاندیناوی بود، تنها ساعاتی پس از سخنان همتای روس خود، نسبت به افزایش حضور و قدرت نظامی مسکو در شمال اروپا هشدار داده و در بیانیه‌ای مشترک با رهبران دانمارک، نروژ، سوئد، ایسلند و فنلاند، از کرملین خواست اطمینان حاصل کند همه تحرکات نظامی‌اش در منطقه بالتیک و اسکاندیناوی مطابق با حقوق و الزامات بین‌المللی است. اوباما گفت: «ما به گفت‌وگوهای جاری ادامه می‌دهیم و در پی همکاری با روسیه هستیم اما همچنین می‌خواهیم از آمادگی و قدرت خود نیز مطمئن باشیم و می‌خواهیم روسیه را تشویق کنیم که فعالیت‌های نظامی خود را در انطباق کامل با تعهدات بین‌المللی نگه دارد».روابط بین غرب و روسیه از سال ۲۰۱۴ رو به وخامت رفته است؛ زمانی که مسکو شبه‌جزیره «کریمه» را در جنوب اوکراین پس از یک همه‌پرسی مناقشه‌برانگیز ضمیمه خاک خود کرد. در هفته‌های اخیر رویارویی‌های هوایی بین روسیه و آمریکا و هم‌پیمانانش به‌طور قابل‌توجهی بالا گرفته است؛ از جمله با نقض حریم هوایی، برخوردهای هوایی خیلی محتمل، رویارویی‌های نزدیک بین هواپیماهای جنگنده و ناوهای نظامی و یورش‌های هوایی صوری. مقام‌های آمریکایی می‌گویند این سپر دفاعی برای مقابله با تهدیدهای موشکی روسیه در آینده استفاده نمی‌شود. آنها دراین‌باره به موشک‌های بالستیک ایران اشاره کرده‌اند که می‌تواند بخش‌هایی از اروپا، ازجمله رومانی را بزند.
دو پایگاه دفاع موشکی «ردزیکوو» در شمال لهستان و «دوسلو» در جنوب رومانی فقط بخشی از برنامه جامع دفاع موشکی ناتو است که بناست تا پایان سال ٢٠١٨ وارد فاز عملیاتی شوند. براساس گزارش‌های انتشاریافته، مقام‌های ناتو و پنتاگون قصد دارند ابتدا کار استقرار سامانه‌های دفاع موشکی خود در پایگاه دوسلو رومانی را تا آخر سال جاری میلادی کامل کنند؛ عملیاتی که با هزینه ٨٠٠‌میلیون دلار از اکتبر ٢٠١٣ آغاز شده و بناست پس از استقرار رهگیرهای موشکی SM-٢، به‌طور رسمی در نشست ناتو که قرار است ماه جولای در ورشو برگزار شود، به سامانه سپر موشکی ناتو ملحق شود. سپس در سال ٢٠١٨، دومین فاز این سامانه در لهستان را راه‌اندازی کنند. دراین‌میان، قرار است عملیات راه‌اندازی پایگاه دفاع موشکی ناتو در ردزیکوو لهستان نیز که فقط ٢٥٠ کیلومتر با کالینینگراد فاصله دارد، تا سال ٢٠١٨ کامل شود. این ادعای «رابرت وورک»، معاون وزیر دفاع ایالات متحده، است که روز جمعه با حضور در مراسم کلنگ‌زنی این پایگاه، تأسیسات دفاع موشکی در لهستان را یکی از بزرگ‌ترین خدمات آمریکا به امنیت دفاعی ناتو دانسته و اظهار امیدواری کرد با راه‌اندازی این سامانه، هلال مرکزی و شمالی کشورهای عضو ناتو از همه تهدیدات موشکی و هسته‌ای مصون بمانند. این در حالی است که آمریکا می تواند افزون بر بررسی برنامه استقرار چهار‌هزار نظامی ناتو در لیتوانی، استونی و لتونی، سه کشور حوزه بالتیک، با برگزاری رزمایش در گرجستان و اعزام هم‌زمان جنگ‌افزارهای خود به مولداوی در قالب یک همکاری نظامی، حضور نظامی خود در پنج جمهوری سابق شوروی را تثبیت کند.

منبع:شرق