بهره اقتصادي ايران از كودتاي تركيه

بهره اقتصادي ايران از كودتاي تركيه

رحمت حاجي‌مينه (استاد روابط بين‌الملل و پژوهشگر مطالعات استراتژيك خاورميانه)

كودتاي 15جولاي در تركيه بعد از حدود نزديك به دو دهه باعث شد دوباره به اين پديده سياسي، دلايل و پيامدهاي آن در تركيه پرداخته شود و... بسياري از محاسبات و تصوراتي كه درمورد تركيه خصوصا جايگاه نظاميان در سياست شكل گرفته بود را برهم زد. يكي از اين موارد، پايان دوران كودتا در تركيه بود كه فكر مي‌شد با پايان قرن بيستم در تركيه دوران كودتاها هم به پايان خود رسيده است. اما وقوع كودتاي پنجم در سده بيست‌ويكم نشان داد كه اين كشور هنوز درمعرض كودتا قرار دارد. اين كودتا هرچند نافرجام بود اما پيامدهاي خود را بر بخش سياست، اقتصاد، جامعه، فرهنگ و حوزه‌هاي ديگر تركيه در درازمدت خواهد گذاشت كه ما شاهد بررسي پيامدهاي كودتا از زواياي گوناگون مخصوصا سياسي بوده‌ايم. اما يكي از پيامدهاي مهم كودتا خصوصا در كوتاه‌مدت بر اقتصاد تركيه خواهد بود كه در صورت عدم مديريت آن، دامنه پيامدهاي كودتا براي سال‌ها بر اقتصاد تركيه سايه خواهد انداخت. اقتصادي كه حزب عدالت و توسعه مدعي بود با اصلاحات اقتصادي و گسترش تعاملات اقتصادي در سطح جهاني و فراهم كردن زمينه‌هاي سرمايه‌گذاري خارجي همچنين رونق گردشگري آن را در زمره 10اقتصاد برتر جهان قرار دهد. اما وقوع كودتاي نافرجام در تركيه به چند دليل اين چشم‌انداز را براي اقتصاد تركيه تاريك و مبهم كرد.

نخست وقوع كودتا حتي نوع نافرجام آن بيانگر بي‌ثباتي در فضاي سياسي تركيه و احتمال به‌هم خوردن امنيت اين كشور را نشان داد كه روند سرمايه‌گذاري خارجي، نرخ رشد اقتصادي، جذب گردشگر و رونق صنعت توريسم و ديگر حوزه‌هاي اقتصادي و مالي را با نتايج منفي روبه‌رو كند. دوم دوره پساكودتا هم كه شاهد رفتارهاي آقاي اردوغان مبتني بر استراتژي مشت آهني با مخالفان هستيم خود بيشتر به امنيتي شدن و شكننده شدن فضاي سياسي تركيه به‌دليل فراهم كردن زمينه‌هاي قطبي شدن جامعه در سطوح مختلف كمك مي‌كند، وضعيتي كه به تداوم نگراني‌ها درباره امكان ثبات سياسي تركيه كه جامعه‌يي كثرت‌گراست را دامن مي‌زند و نهايتا باعث تاثير منفي بر روند تجاري، اقتصادي، سرمايه‌گذاري و توريسم خواهد شد.

درخصوص تاثير كودتا بر اقتصاد ايران نكته مهم اين است كه نمي‌توان تاثير ركود اقتصادي يا كاهش رشد اقتصادي تركيه را به‌طور مستقيم بر اقتصاد ايران سنجيد. يعني اينكه هر اندازه در تركيه شاهد ركود اقتصادي يا شرايط ناامني باشيم به‌طور مستقيم نرخ رشد اقتصادي ما رشد خواهد كرد، بلكه اين موضوع را مي‌توان از دو جنبه بررسي كرد؛ جنبه اول اينكه اين كودتا به‌طور كلي خاورميانه را كه ايران هم جزئي از آن است را در چشم ناظران خارجي بي‌ثبات و ناپايدار نشان خواهد داد خصوصا اينكه تركيه هم همسايه ايران است و به‌طور طبيعي تحولات سياسي آن بر كشورهاي همجوار پيامدهاي خود را خواهد داشت. جنبه دوم اينكه اكنون كه ايران در دوران پسابرجام شاهد گشايش سياسي نسبي و درنتيجه فضاي تعاملات اقتصادي را با دنياي خارج پيدا كرده، مي‌تواند از اين فرصت به دست آمده استفاده كند؛ يعني اينكه وقوع كودتا در تركيه را نمي‌توان خود به‌خود عاملي تاثيرگذار بر وضعيت اقتصادي ايران دانست بلكه تاثير مثبت آن نيازمند فراهم كردن زمينه‌ها و بسترهاي لازم و ضروري سرمايه‌گذاري و صنعت توريسم است.

منبع:تعادل