انزواي فريز نفتي در دوئل ايران- عربستان
انزواي فريز نفتي در دوئل ايران- عربستان
نخستين صحبت‌هاي بيژن زنگنه وزير نفت ايران در شروع سال 95، بازتاب جهاني پيدا كرد. در حالي كه او در ديدار نوروزي خود با كاركنان صنعت نفت ايران اعلام كرده بود كه صادرات نفت خام و ميعانات گازي اين كشور از 2ميليون بشكه در روز فراتر رفته است، روزنامه وال‌استريت ژورنال در تيتري كنايه‌آميز اين افزايش را «پرش از روي مذاكرات فريز نفتي بين كشورهاي توليدكننده نفت» عنوان داد.
اين روزنامه امريكايي در ادامه با اشاره به صحبت‌هاي زنگنه، اين وضعيت را به نوعي در قالب رقابت ايران و عربستان سعودي تحليل كرده و نوشته است: وضعيت دوئل ميان دو رقيب ديرينه در خاورميانه بر سر اقتصاد و قدرت، عزمي را براي تلاش در ميان ديگر كشورهاي توليدكننده نفت خام به وجود آورده است تا راهي براي نجات بازار نفت از وضعيت فعلي و توقف افزايش توليد پيدا كنند.
به نوعي وال‌استريت ژورنال در اين بخش از تحليل خود اقدام ايران و عربستان را در بازار نفت، بيش از هر چيز در قالب دوئلي كه ريشه و نتيجه‌اش نجات بازار نفت نيست، قلمداد كرده و سعي بر اين داشته است تا ديگر كشورهاي توليدكننده را از بازي دوطرفه ايران-عربستان، جدا در نظر بگيرد. تحليلي كه البته مخالفاني نيز دارد. اين مخالفان بر اين باورند كه هرچند عربستان در سال‌هاي اخير توليد نفت خود را به‌شدت افزايش داد، اما اقدام ايران در ماه اخير براي افزايش توليد و صادرات، صرفا بازگشت به حق طبيعي اين كشور است كه در گذشته از آن سلب شده بود. وال‌استريت ژورنال در ادامه گزارش خود مي‌نويسد كه مازاد عرضه حدود 2ميليون بشكه‌يي فعلي در بازار نفت، قيمت‌ها را به پايين‌ترين سطح خود در يك دهه گذشته رسانده است. اين روزنامه در بخش بعدي گزارش خود به ديداري كه 29 فروردين ماه، عربستان سعودي و ديگر اعضاي اوپك در دوحه با توليد‌كنندگان غير اوپك مانند روسيه خواهند داشت اشاره و مطرح كرده كه در اين نشست صحبت‌ها درباره طرح انجماد توليد نفت ادامه خواهد يافت.
هرچند نتايج برگزاري اين نشست، پس از شوكي كه كشورهاي عرب حاشيه خليج فارس از مصاحبه محمد بن سلمان آل سعود، جانشين وليعهد عربستان با بلومبرگ تجربه كردند، ديگر به قوت سابق نيست. جانشين وليعهد عربستان روز جمعه (اول آوريل) در مصاحبه‌يي با بلومبرگ برخلاف اظهارنظرهاي پيشين مقام‌هاي سعودي درباره موضع اين كشور در قبال طرح انجماد توليد نفت بيان كرد، عربستان فقط در حالتي از اين طرح پيروي خواهد كرد كه ايران و ديگر كشورها نيز به آن متعهد باشند. محمد بن سلمان در اين گفت‌وگوي 5ساعته با بلومبرگ همچنين از برنامه‌هاي آنها براي كاهش وابستگي عربستان به نفت كه بلومبرگ براي توصيف آن از عبارت گرفتن از شير مادر استفاده كرده است نيز سخن گفته بود.
وال‌استريت ژورنال با اشاره به صحبت‌هاي شاهزاده سلمان مي‌نويسد، پيش از بيان ديدگاه او عربستان اعلام كرده بود كه حتي اگر ايران نيز توليد نفت خود را افزايش دهد، اين كشور از طرح انجماد نفتي پيروي خواهد كرد.
در ادامه گزارش اين روزنامه به ادعاي خبرگزاري مهر، در اين مورد كه زنگنه در گفت‌وگوي اختصاصي با اين خبرگزاري اعلام كرده كه «اگر وقت كند» در نشست دوحه شركت مي‌كند، اشاره شده و نوشته شده است كه اين ادعا بلافاصله از سوي وزارت نفت ايران تكذيب و اعلام شد كه زنگنه اين اظهارات را 20 اسفندماه مطرح كرده بود. در چنين وضعيتي، احتمالا ناراحت‌ترين كشورها، متعهدان عرب عربستان هستند كه تاكنون تصور ديگري نسبت به عملكرد اين كشور داشته و با اظهارنظرهاي صف‌شكنانه محمد بن سلمان متعجب شده‌اند. آنها اكنون به دنبال راهي هستند تا بتوانند از طريق آن عربستان را به بازگشت به موضع سابق خود و نجات بازار راضي كنند.
اظهارنظر روز يك‌شنبه انس الصالح، سرپرست وزارت نفت كويت كه بيان كرده است « مذاكرات ميان اوپك و غير اوپك قطعا به ثبات در بازار نفت كمك خواهد كرد» نيز از عزم اين كشورها براي به نتيجه رساندن اين مباحث حكايت مي‌كند. الصالح روز يك‌شنبه گفته بود كه ما باور داريم يك توافق مشترك بر پايه مثبت، در خدمت ثبات بازار خواهد بود. وال‌استريت ژورنال در بخش انتهايي گزارش خود به سير افزايش قيمت نفت از فوريه سال 2016 و پس از ديدار ميان روسيه و عربستان و مطرح شدن ايده انجماد نفتي اشاره كرده و نوشته، اظهارنظرهاي روز جمعه محمد بن سلمان آبي بر آتش اين افزايش بوده و قيمت‌ها را دوباره به سمت پايين سوق داده است. در چنين وضعيتي، صندوق بين‌المللي پول كه به‌تازگي با ماجراي يونان دچار خدشه در اعتبار علمي بودن اظهارات خود نيز شده است، در گزارش «نفت و اقتصاد جهان» كه در ايام تعطيلات نوروز ايران منتشر شد، بيان كرده، آنها معتقدند «منافع حاصل از نفت ارزان» براي جهان تنها زماني پديدار خواهد شد كه قيمت‌هاي نفت بهبود بيابند.
به نوعي در حالي كه از آغاز موج كاهشي قيمت نفت خام، بسياري از گزارش‌ها بر اين مبني نوشته شد كه اين بازي هرچند براي توليد‌كنندگان نفت خام يك شكست محسوب مي‌شود، مصرف‌كنندگان را برنده خواهد كرد؛ صندوق بين‌المللي پول وضعيت فعلي را اينگونه تحليل نمي‌كند. به گزارش «تعادل» در بخش ديگري از تحليل صندوق آمده كه بازارهاي سهام جهاني در يك سال اخير همزمان با افت قيمت نفت، افت كرده‌اند كه نشان مي‌دهد ميان اين دو جريان وابستگي وجود دارد. در اين گزارش آمده است، « از ماه اوت سال 2015 تاكنون نه تنها همبستگي ميان بازار سهام و نفت خام، مثبت بوده، بلكه اين همبستگي نسبت به دوره قبل در اوت سال 2014 دوبرابر شده است».
رابطه بين نفت و اقتصاد جهاني از نگاه IMF
صندوق بين‌المللي پول در بخش ديگري از تحليل خود كه درباره تغييرات رابطه ميان نفت و رشد اقتصادي نوشته شده به وضوح بيان كرده است كه مطالعات اقتصادي نشان مي‌دهد تنها بخشي از كاهش چشمگير قيمت نفت به واسطه ضعف تقاضا صورت گرفته كه مي‌توان آن را نصف يا يك‌سوم ماجرا دانست. اين صندوق در پرسشي مطرح مي‌كند كه اين پازل همچنان حل نشده باقي مانده كه كدام نقطه‌ها در جهان از قيمت پايين نفت خام منفعت مي‌برند؟ پاسخ به اين پرسش نيز از سوي تحليلگران صندوق به اين نحو نوشته شده كه به نوعي بايد چشم بصيرت و بسيار آينده‌نگر داشت تا تاثيرات مثبت اين اتفاق بر اقتصاد جهان را مشاهده كرد.
IMF در بخش ديگري از گزارش مي‌نويسد: حتي تقاضاي داخلي كشورهاي توليدكننده نفت خام نيز در سال 2015 بسيار ضعيف‌تر از حد تصور بوده است. در مواجهه با كاهش قيمت نفت، كشورهاي توليدكننده پولدارتر به ذخاير ارزي و وام‌هاي خارجي تكيه مي‌كنند اما كشورهاي فقير اين امكان را نداشته و وضعيت بدتري را تجربه مي‌كنند.
چالش‌هاي نفت ارزان براي غير اقتصادي كردن اكتشاف و استخراج نفت از طريق بنگاه‌هاي خصوصي نيز ديگر مساله مورد بررسي قرار گرفته در اين گزارش است. IMF در اين باره مي‌نويسد: قطعا سطوح فعلي قيمت، اكتشاف و استخراج براي خصوصي‌ها را غير اقتصادي و بدون منفعت كرده است. چنين جرياني موجب كاهش هزينه‌هاي سرمايه‌گذاري در بخش نفت و گاز شده است. طبق اطلاعات ريستاد انرژي (بانك اطلاعاتي خدماتي مشاوره نفت و گاز) در فاصله سال‌هاي 2014 و 2015 هزينه‌هاي سرمايه‌گذاري در صنعت نفت و گاز معادل 215ميليارد دلار كاهش يافته است.
صندوق در بخش ديگري از گزارش خود، وضعيت فعلي چرخه قيمت نفت را با گذشته مقايسه كرده و مي‌نويسد كه در قياس با دوره‌يي قبل اين دوره از كاهش قيمت نفت با كندي رشد اقتصاد جهان همزمان شده است. كندي‌اي كه به حدي زياد است كه بانك‌هاي مركزي نيز ظرفيت و توانايي كاهش نرخ بهره خود براي مقابله با فشارهاي تورمي و حمايت از رشد اقتصادي را ندارند.
منبع:تعادل
یک نظر اضافه کنید
شماره موبایل شما منتشر نخواهد شد.پر کردن فیلد های ستاره دار اجباری است.*
امتیاز شما