نگاه فراكسيوني در پارلمان بخش خصوصي

نگاه فراكسيوني در پارلمان بخش خصوصي

حدود 2ماه است كه فراكسيون توليد در اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و كشاورزي ايران ايجاد شده است و جلسات آن درحال برگزاري است. هر چند كه اين فراكسيون الزام قانوني ندارد ولي درحال حاضر تعداد زيادي از اعضاي هيات نمايندگان به عضويت آن درآمده‌اند. اين نخستين بار است كه نظام فراكسيوني به اتاق بازرگاني نيز مي‌رسد تا بيش از پيش شاهد رنگ و بوي پارلماني در نهادي باشيم كه مدعي نام پارلمان بخش خصوصي است. تا قبل از اين كارشناسان بر لزوم شكل‌گيري فراكسيون‌هاي اكثريت و اقليت در اتاق بازرگاني براي مديريت هر چه بهتر افكار تاكيد داشتند ولي به جاي آن شاهد شكل‌گيري فراكسيون توليد هستيم. از طرف ديگري بعضي از اعضاي اتاق بازرگاني نسبت به ايجاد اين فراكسيون اعتراض دارند و معتقد هستند كه اولا با وجود كميسيون‌ها نيازي به فراكسيون نبود و دوم اينكه منافع گروه‌هاي مختلف توليدكنندگان با يكديگر همسو نيست پس نمي‌توان كميسيوني عام مانند فراكسيون توليد داشت. به همين دليل در اين گزارش سعي شده است، فرصتي به بنيانگذاران فراكسيون توليد داده شود تا دلايل ايجاد اين نهاد جديد را توضيح دهند.

 نگاهي فراكسيوني

فراكسيون به مجموعه افراد همفكر و هم عقيده كه داراي تشابهات زيادي در زمينه‌هاي مختلف فكري و عملي هستند، اطلاق مي‌شود. در هر مجلس فراكسيون‌هاي مختلفي وجود دارد ولي بايد توجه داشت، تقسيمات مربوط به فراكسيون‌ها حالت رسمي و قانوني ندارد و بيشتر مربوط به تحولات داخلي مجلس هستند. به عبارت ديگر در قانون و آيين‌نامه داخلي مجلس سخني از فراكسيون نشده است. در تعريف سياسي فراكسيون يا جناح گروهي كه درون حزب يا گروهي سياسي تشكيل مي‌شود و اعضايش در زمينه‌ چگونگي اجراي برنامه‌ها و سياست‌هاي كلي آن حزب يا سازمان، نظريات و عقايدي متفاوت ابراز كنند.

در حالت كلي در هر مجلس دو فراكسيون اقليت و فراكسيون اكثريت فعاليت دارند. در حقيقت در احزاب و مجالس مختلف ما شاهد شكل‌گيري فراكسيون‌ها براي جمع‌بندي نظارت افراد با نظرات نزديك به يكديگر هستيم. در اكثر مجالسي كه فراكسيون‌ها در آن شكل مي‌گيرد اولا كميسيون‌هاي مختلف وجود دارد و دوم اينكه فراكسيون از الزام قانوني برخوردار نيست. به همين دليل تا به اينجا مشكلي از نظر ايجاد فراكسيون توليد در اتاق بازرگاني وجود ندارد.

با وجود تعريف سياسي فراكسيون كه به موضوع نحوه اعمال قدرت در هر مجلس بازمي‌گردد اما در مجالس شوراي اسلامي ايران تعريف فراكسيون تا حدي متفاوت است. ما شاهد شكل‌گيري فراكسيون‌هايي با موضوعات مختلف از ميان گروه‌هاي مختلف هستيم كه به ضعف نظام حزبي ايران مربوط است. الگوي ايجاد فراكسيون توليد در اتاق بازرگاني به عنوان نخستين فراكسيون در پارلمان بخش خصوصي تا حد زيادي به الگوي جاري در مجلس شباهت دارد.

 اتاق بازرگاني و نگاه گروه

جناح‌بندي در اتاق بازرگاني سابقه طولاني دارد. از زمان ايجاد گروه خواستاران تحول در مقابل سنتي‌هاي اتاق كه بعدا مجمع فعالان توسعه نام گرفتند تا حدي سيستم اكثريت و اقليت در اتاق بازرگاني شكل گرفت. اين موضوع در اتاق تهران بسيار پررنگ‌تر بود ولي در اتاق ايران هميشه قشر خاكستري از مجموع دو جناح اصلي در اتاق بازرگاني بيشتر بود.

در طول 3 دوره اخير عملا جناح‌ها در اتاق بازرگاني بيشتر شد و در انتخابات دوره هشتم در عمل شاهد شكل‌گيري بيش از 5 گروه فعال با مواضع و سازماندهي متفاوت بوديم. با اين وجود وضعيت انتخابات به شكلي پيش رفت كه شاهد شكل‌گيري نظامي تك صدا در اتاق تهران شديم. با اين وجود اولا گروه‌هاي بيرون مانده هنوز نيروهايي در اتاق بازرگاني ايران داشتند و دوم اينكه اين گروه‌ها نفوذ زيادي براي اثرگذاري از خارج اتاق بر هيات نمايندگان اتاق بازرگاني ايران داشتند.

با استعفاي جلال‌پور شرايط براي بازگشت اين گروه‌ها به صحنه مساعد شد و عملا شاهد صف‌آرايي اين گروه‌ها در مقابل گروه پيروز در انتخابات اتاق تهران بوديم. با اين وجود نياز به يك صدا كردن اين گروه‌ها وجود داشت.

پيش از انتخابات 18 اسفند 93 بسياري از كارشناسان با توجه به احتمال حضور تمامي گروه‌ها در اتاق بر اين نكته تاكيد داشتند كه بايد اتاق به شكل فراكسيوني اداره شود. ايجاد فراكسيون اقليت و اكثريت براي مديريت دوره هشتم ضروري مي‌نمود. با اين وجود در دوره هشتم شرايط به شكلي پيش رفت كه اتاق به شكلي تك صدا درآمد. اما با توجه به شرايط امروز نياز به ايجاد چنين فراكسيون‌بندي‌هايي در آينده اتاق ضروري به نظر مي‌رسد. در حقيقت نظام فراكسيوني و جناحي تا پيش از اين در حدي كوچك در اتاق وجود داشته اما هيچگاه نام فراكسيون بر خود نگرفته است.

با اين وجود بايد ميان بحث فراكسيون‌هاي اكثريت و اقليت با فراكسيون‌هايي كه امروز در اتاق بازرگاني درحال شكل‌گيري است، تفاوت قائل شد.

 فراكسيون توليد وارد دسته‌بندي‌هاي اتاق نمي‌شود

در مورد فراكسيون توليد اتاق بازرگاني ايران پاي صحبت‌هاي محسن حاجي‌بابا از اعضاي هيات نمايندگان اتاق بازرگاني ايران نشستيم. حاجي‌بابا تاكيد داشت كه فراكسيون ارگان رسمي نيست و اصولا اين موضوع كه گفته مي‌شود در ساختار اتاق فراكسيون تعريف نشده به اين دليل است كه در هيچ ساختاري به صورت رسمي فراكسيون نداريم. اين عضو هيات نمايندگان اتاق بازرگاني ايران تاكيد كرد در مجلس هم كميسيون‌هاي تخصصي وجود دارد ولي بعضي از نمايندگان كه روي مساله خاصي تاكيد دارند اين بحث را در كنار هم در قالب فراكسيون مطرح مي‌كنند و اينكه در اتاق ايران ما كميسيون داريم، ناقض داشتن فراكسيون نيست. وي تاكيد كرد در مجلس نيز فراكسيون يك نهاد قانوني نيست و قانون الزامي براي ايجاد آن ندارد در عين حال يك نهاد غيرقانوني هم نيست چراكه قانون منعي براي ايجاد آن نداشته است پس عملا مشكلي براي ايجاد فراكسيون توليد از نظر قانون وجود نداشت و براساس عرفي كه در پارلمان‌هاي مختلف جهان وجود دارد اين فراكسيون شكل گرفت.

حاجي‌بابا در خصوص علت شكل گرفتن اين فراكسيون تاكيد كرد، عملكرد اتاق در يك سال و نيم گذشته به شكلي بود كه در عمل توليد به فراموشي سپرده شده بود درحالي كه بيشترين آسيب به بخش توليد وارد مي‌شد. توليدكنندگان نه تنها بيشترين سهم را در پرداخت يك در هزار داشتند بلكه به دليل اينكه دفاتر آنها معمولا شفاف‌تر از بازرگانان است، فشارهاي مختلفي مانند دارايي و تامين اجتماعي به شكلي مضاعف بر آنها وارد مي‌شد و شاهد ورشكستگي تعداد زيادي از واحدهايي بوديم. وي افزود اين درحالي است كه اتاق هيچ عملي در اين خصوص انجام نمي‌داد و هيات رييسه تا قبل از روي كار آمدن آقاي شافعي به جاي اينكه نظرات كميسيون‌ها را بشنود و فكري به حال توليد كند بيشتر به سفرهاي خارج از كشور مي‌پردازد. البته ما اميدواريم در دوره آقاي شافعي اتفاقات جديد بيفتد ولي به هر حال از قبل از روي كار آمدن وي به دليل اعتراضات زيادي كه توليدكنندگان به مسائل اقتصادي داشتند و به ما به عنوان نمايندگان خودشان در اتاق بازرگاني منتقل مي‌كردند، تصميم به شكل دادن به يك فراكسيون كرديم. در اين فراكسيون فقط اعضاي هيات نمايندگان عضويت دارند و تفكيكي درخصوص مشكلات توليد در بخش دولت و بخش خصوصي نداريم بلكه براي حل مشكل كشور دور يكديگر جمع شده‌ايم.

عضو هيات نمايندگان اتاق بازرگاني ايران تاكيد داشت، قصد ما به هيچ‌ وجه اين نيست كه فراكسيون درست كردن را باب كنيم بلكه هدف تنها بحث توليد است. در اين فراكسيون به هيچ‌ وجه بحث‌هايي مانند مسائل اتاق بازرگاني مطرح نيست و ما از ورود به بحث دسته‌بندي‌هاي داخلي اتاق به ‌شدت دوري خواهيم كرد و هر فرد حق دارد به هر گروهي در داخل اتاق بازرگاني تعلق داشته باشد. وي افزود: در انتخابات اخير رييس اتاق بازرگاني نيز اين فراكسيون كوچك‌ترين دخالتي نكرد و در ساير انتخابات نيز ورود نخواهيم كرد و له يا عليه هيچ كس موضع نخواهيم گرفت.

حاجي‌بابا درباره نحوه پيگيري خواسته‌هاي فراكسيون اعلام كرد درحال حاضر مسوولان چند كميسيون اتاق ايران عضو ما هستند و دستاوردهاي فراكسيون از طريق كميسيون مربوطه يا حتي به صورت مستقيم توسط هيات رييسه مي‌تواند پيگيري شود و فراكسيون به اين منظور تمامي نظرات و ديدگاه‌هاي خود را در اختيار كميسيون‌ها يا هيات رييسه خواهد گذاشت.

منبع:تعادل