بهبود تراز تجاری با کاهش واردات یا افزایش صادرات؟

بهبود تراز تجاری با کاهش واردات یا افزایش صادرات؟

ﺗﺮاز ﺗﺠﺎري ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی بیشی ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺻﺎدرات از واردات و ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ است. از این رو اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي ﺟﻬﺎن، اغلب ﺗﻼش ﻣﻲ‌ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ روﻧﺪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺗﺠﺎرت آﻧﻬﺎ در ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد ﺗﺮاز ﺗﺠﺎري ﺿﻤﻦ اﻓﺰاﻳﺶ واردات ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ. ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺧﺎﻟﺺ ﺻﺎدرات و واردات، ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﻲ در ﺗﺎﻣﻴﻦ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﺸﻮرﻫﺎ دارا ﺑﻮده اﺳﺖ. حال آنکه، ﺑﻬﺒﻮد ﺗﺮاز ﺗﺠﺎري از ﻣﺤﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ﺻﺎدرات و ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ واردات ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل اﺳﺖ.

 نتایج مطالعات معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران از روﻧﺪ ﻓﺼﻠﻲ ﺗﺮاز ﺗﺠﺎري ﻛﺸﻮر ﻃﻲ ﻓﺼﻞ دوم 2010 اﻟﻲ ﻓﺼﻞ ﻧﺨﺴﺖ ﺳﺎل 2016 در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻓﺼول ﻗﺒﻞ، ﻧﺸﺎن ﻣﻲ‌دﻫﺪ ﻛﻪ در ﺑﺮﺧﻲ ﻓﺼﻮل روﻧﺪ ﻛﺎﻫﺸﻲ ﺗﺮاز ﺗﺠﺎري ﻛﺸﻮر ﻣﻌﻜﻮس و اﻓﺰاﻳﺸﻲ ﺷﺪه است ﻛﻪ این تغییر، رویداد ﻣﺜﺒﺖ و ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي تلقی می‌شود. اما پرسش این است که ﭼﻪ ﻋﺎﻣﻠﻲ در ﺑﻬﺒﻮد ﺗﺮاز ﺗﺠﺎري و ﻣﺜﺒﺖ ﺷﺪن آن اﺛﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟

معاونت اقتصادی اتاق تهران در ادامه گزارش خود آورده است: ﺑﺮاﺳﺎس آﻣﺎرﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ، تراز تجاری ایران در ﻓﺼﻞ اول ﺳﺎل 2016 ﺣﺪود 5 ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ در ﻓﺼﻞ ﻧﺨﺴﺖ ﺳﺎل 2016، ﺗﺮاز ﺗﺠﺎري اﻳﺮان ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ 100 ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻓﺼﻞ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺳﺎل 2015 ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺴﻠﻂ در آن، اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺪود 900 ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻري دﻻري ﺻﺎدرات ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ از ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺮاز ﺗﺠﺎري اﻳﺮان در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺷﺪه، اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺪود 800 ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻري واردات اﺳﺖ (ﻧﻤﻮدار 1). ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺟﻤﻊ ﺟﺒﺮي اﻓﺰاﻳﺶ ﺻﺎدرات ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﻓﺰاﻳﺶ واردات ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺪود 100 ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻري ﺗﺮاز ﺗﺠﺎري در ﻓﺼﻞ ﻧﺨﺴﺖ ﺳﺎل 2016 ﺷﺪه اﺳﺖ.

 بنابر این گزارش، ﺻﺎدرات ﻛﺎﻻﻳﻲ اﻳﺮان از ﻓﺼﻞ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺳﺎل 2014 ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل 2015 روﻧﺪ ﻧﺰوﻟﻲ را ﻃﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ، اﻣﺎ ﭘﺲ از ﭘﻨﺞ ﻓﺼﻞ ﻣﺘﻮاﻟﻲ، ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﻓﺼﻞ ﻧﺨﺴﺖ ﺳﺎل 2016، ﺳﻬﻢ ﻣﻨﻔﻲ ﺻﺎدرات در رﺷﺪ ﺗﺮاز ﺗﺠﺎري ﻣﺜﺒﺖ ﺷﺪ. ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ ﺑﺮآﻳﻨﺪ ﺳﻬﻢ ﻣﺜﺒﺖ 18.4 واﺣﺪ درﺻﺪي اﻓﺰاﻳﺶ ﺻﺎدرات و ﺳﻬﻢ ﻣﻨﻔﻲ 16 واﺣﺪ درﺻﺪي اﻓﺰاﻳﺶ واردات در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ 2 درﺻﺪي ﺗﺮاز ﺗﺠﺎري ﻛﺸﻮر شد (ﻧﻤﻮدار 2). ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ (ﺣﺪود 7.5 ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر) ﻣﻴﺎن ﺻﺎدرات ﻛﺎﻻﻳﻲ اﻳﺮان در ﻓﺼﻞ اول 2016 و ﻓﺼﻞ ﺳﻮم 2014 وﺟﻮد دارد و رﺷﺪ 6.4 درﺻﺪي ﺻﺎدرات ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻫﻨﻮز ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺼﻮل ﻗﺒﻞ را ﺟﺒﺮان کند.

 معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران رﺷﺪ ﺻﺎدرات ﻛﺎﻻﻳﻲ در فصل نخست سال 2016 را ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺻﺎدرات ﻧﻔﺖ در اﻳﻦ ﻣﺪت ﻧﺴﺒﺖ داده و در ادامه چنین آورده است: ﻫﻤﺎن‌ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻧﻤﻮدار (2) ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻃﻲ ﺳﻪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ رﺷﺪ ﻣﺜﺒﺖ ﺗﺮاز ﺗﺠﺎري در ﻓﺼﻞ دوم ﺳﺎل 2015 رخ داده ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه آن ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻛﺎﻫﺶ واردات و ﻧﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻌﻨﺎدار ﺻﺎدرات ﺑﻮده اﺳﺖ.

این بررسی‌ها نشان‌دهنده آن است که ﺑﻬﺒﻮد ﺗﺮاز ﺗﺠﺎري ﻟﺰوﻣﺎً ﭘﺪﻳﺪه ﻣﺜﺒﺘﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻤﻲ‌ﺷﻮد. ﺗﺮاز ﺗﺠﺎري زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻌﻨﺎدار و در ﺟﻬﺖ ﺗﺎﻣﻴﻦ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺸﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﺎﻟﺺ ﺻﺎدرات و واردات ﻣﺜﺒﺖ و از ﻣﺤﻞ ﺑﻴﺸﻲ ﮔﺮﻓﺘﻦ ارزش ﺻﺎدرات (ﺗﺮﺟﻴﺤﺎ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻧﻔﺘﻲ) از ارزش واردات، ﺗﺎﻣﻴﻦ شود.  

منبع:اتاق بازرگانی تهران