فاز جدید روابط ایران و آفریقا

فاز جدید روابط ایران و آفریقا
اما سومین سفر ظریف در چهار سال گذشته به آفریقا، روز جمعه به پایان رسید. اولین سفر او در بهمن 93 انجام گرفت که به چهار کشور شرق آفریقا بود و دومین سفر او خرداد 95 صورت گرفت که به چهار کشور غرب آفریقا انجام شد. سفر وزیر امور خارجه کشورمان این بار به آفریقای‌جنوبی، اوگاندا و نیجر بود که در سه منطقه جنوب، شرق و غرب آفریقا وجود داشت. با توجه به اینکه توسعه دیپلماسی اقتصادی به عنوان ابر‌اولویت رییس‌جمهور و وزیر امورخارجه کشورمان قرار گرفته است، بخش سیاسی و اقتصادی این وزارتخانه با همکاری سازمان توسعه تجارت و اتاق بازرگانی یک هیات قوی شامل مجموعه‌ای از شرکت‌های اقتصادی را راهی آفریقا کردند. به دنبال توسعه روابط اقتصادی نیز سه مجمع تجاری در هر سه کشور آفریقای‌جنوبی، اوگاندا و نیجر با حضور تجار و فعالان اقتصادی سه کشور برگزار شد و با توجه به رضایتمندی هیات اقتصادی به نظر می‌رسد در فاصله‌ای که برنامه‌ها اجرا شده موفقیت‌های خوبی حاصل شده است. علاوه بر این، سیزدهمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی برگزار و زمینه‌های مختلف همکاری بررسی شد.
زمینه‌های متنوع همکاری با کشورهای آفریقایی
مسعود خوانساری، نایب رییس اتاق بازرگانی و صنایع ایران که در سفر محمدجواد ظریف به سه کشور آفریقای‌جنوبی، اوگاندا و نیجر حضور داشت، در پاسخ به سوال خبرنگار اعزامی «جهان صنعت» درباره توافقات صورت گرفته در سه کشور آفریقایی و زمینه‌های همکاری اقتصادی با آنها گفت: کشور نیجر به لحاظ اقتصادی نسبتا ضعیف است و درآمد سالانه پایین‌تری نسبت به دو کشور آفریقای‌جنوبی و اوگاندا دارد اما با این وجود، می‌‌توانیم همکاری‌های خوبی با هم داشته باشیم.
خوانساری کشاورزی را از جمله زمینه‌هایی برشمرد که می‌توان با نیجر در آن خصوص همکاری کرد و افزود: در زمینه ارسال تجهیزات و لوازم کشاورزی، دارو و تجهیزات پزشکی و همچنین پرورش شترمرغ با توجه به مساعد بودن شرایط پتانسیل خوبی در این زمینه وجود دارد.
وی خودرو را از دیگر زمینه‌های همکاری برشمرد و خاطرنشان کرد: در این کشور خودروها را گازسوز کرده‌اند که می‌توانیم در این زمینه با این کشور همکاری داشته باشیم و در عرصه صادرات صنعتی نیز زمینه‌ خوبی برای همکاری وجود دارد. خوانساری با اشاره به مسلمان بودن نیجر و تمایل این کشور برای همکاری با ایران عنوان کرد: در حال حاضر حجم تجارت دو کشور نزدیک به 600 هزار دلار است، ولی با گفت‌وگوهایی که انجام شد می‌توان این حجم را افزایش داد. وی افزود: مذاکراتی هم برای احداث ایستگاه‌های تقویت تلفن همراه و در زمینه خودرو انجام شد. قطعا در سال‌های آتی شاهد افزایش حجم تجاری بین دو کشور خواهیم بود.
خوانساری همچنین به کشور اوگاندا و ظرفیت‌های این کشور نیز اشاره کرد و افزود: این کشور در مقایسه با نیجر ثروتمندتر است و در عرصه کشاورزی با توجه به بارندگی و زمین‌های زیاد، بخش خصوصی ما می‌تواند فعال‌تر باشد. علاوه بر این در زمینه دارو و تجهیزات پزشکی هم پتانسیل خوبی وجود دارد. این کشور در زمینه پزشکی نیازهایی دارد و برای همین اولین کلینیک پزشکی با مشارکت بخش خصوصی این کشور ایجاد شده و علاوه بر این می‌توان یکسری محصولات کشاورزی را از این کشور وارد کرد و در زمینه صنایع غذایی و تولید شکلات هم می‌توانیم در اوگاندا فعالیت داشته باشیم. به گفته نایب رییس اتاق بازرگانی و صنایع ایران در عرصه تجهیزات صنعتی نیز زمینه برای کار فراهم است. وی با اشاره به تکنولوژی پیشرفته آفریقای‌جنوبی نیز‌ خاطرنشان کرد: مذاکراتی با شرکت‌های دانش‌بنیان در این سفر انجام شد و در نتیجه می‌توانیم با آفریقای‌جنوبی در این زمینه مبادلات خوبی داشته باشیم به خصوص در زمینه کودهای زیستی که به جای کودهای شیمیایی مصرف می‌شود و صحبت‌هایی در این زمینه شد و قرار شد اقداماتی در این راستا انجام شود. خوانساری ادامه داد: تولید دارو و تجهیزات پزشکی از دیگر زمینه‌هایی است که می‌توانیم با آفریقای‌جنوبی در این زمینه همکاری کنیم و علاوه بر این با این کشور می‌توانیم مبادله تکنولوژی و صنعتی داشته باشیم و زمینه برای صادرات و واردات به این کشور فراهم است.
همچنین مهدی آقاجعفری، مدیرکل آفریقای وزارت امور خارجه کشورمان در پایان سفر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان به سه کشور آفریقای‌جنوبی، اوگاندا و نیجر در جمع خبرنگاران عنوان کرد: در بخش اقتصادی یکی از موانعی که بر سر راه توسعه روابط ایران و آفریقاست، عدم شناخت دو طرف است و برگزاری چنین نشست‌هایی که دو طرف توانمندی‌هایشان را معرفی و گفت‌وگو می‌کنند، به شناخت ظرفیت‌ها کمک می‌کند و در مرحله دوم اگر به قرارداد برسد، خیلی موثر است‌ ولی شناخت هم گام مهمی در این راستاست. وی تاکید کرد: در سه کشور با روسای‌جمهور و وزیر خارجه ملاقات و در نیجر علاوه بر آن با نخست‌وزیر هم دیدار شد. موضوعات مختلف دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی مورد گفت‌وگو قرار گرفت. در اغلب مذاکرات یا اشتراک نظر داشتیم یا نظرات‌مان بسیار نزدیک بود. به خصوص در زمینه مبارزه با تروریسم و افراطی‌گری که از تهدیدات اساسی است به خصوص در کشورهای آفریقایی در بخش‌های مختلف آموزشی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی صحبت کردیم و به توافقات خوبی رسیدیم.
او تصریح کرد: این سفرها مقدمه‌سازی برای سفر رییس‌جمهور تا پایان سال‌جاری به آفریقا بود. این سفر و توافقات صورت‌گرفته می‌تواند باعث غنای محتوای سفر رییس‌جمهور به آفریقا باشد. این سفر به موقع بود. ما در مذاکرات‌مان به خوبی شاهد جایگاه خوب بین‌المللی ایران بودیم. همه این کشورها در ملاقات‌هایی که صورت گرفت، بدون استثنا جایگاه ایران را در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی مورد تقدیر قرار دادند و از وفای به عهد و اجرای تعهدات از سوی ایران در برجام حمایت و قدردانی کردند و از همه طرف‌ها خواستند به تعهدات‌شان پایبند باشند. این نشانگر ارتقای روابط و شرایط بین‌المللی ماست. در مجموع معتقدم سفر بسیار مثبتی بود. توافقات بسیار زیادی در روابط خارجی با بسیاری از کشورها از جمله کشورهای این قاره داریم ولی آنچه باعث توسعه روابط می‌شود، پیگیری اجرای توافقات است و ما مکانیسمی را در وزارت امور خارجه و بخش خصوصی تعریف کردیم که به صورت مستمر این روابط را رصد و پیگیری کنیم. آفریقا قاره‌ای است با 2/1 میلیارد جمعیت و بازاری بزرگ با رشد اقتصادی 5 درصدی در این سفر شرکت‌های فعال در زمینه‌ فناوری‌های نو همراه بودند و باید تلاش کنیم سهم خود را از بازار آفریقا داشته باشیم. اگر برای سال اقتصاد مقاومتی، اشتغال و تولید در کشور ایجاد کنیم، یکی از مناطقی که می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشد، آفریقاست.
تشریح دستاوردهای بانکی
اما علی صالح‌آبادی یکی دیگر از اعضای هیات عالیرتبه اقتصادی و تجاری همراه محمد‌جواد ظریف وزیر امور خارجه بود که در جمع خبرنگاران اعزامی به آفریقای‌جنوبی، اوگاندا و نیجر به تشریح دستاوردهای بانکی این سفر پرداخت و گفت: یکی از اولویت‌های ایران توجه به قاره آفریقاست، ظرفیت‌های خوبی در این قاره وجود دارد که می‌تواند مقصد صادراتی محصولات ایرانی باشد. وی افزود: در این سفر تجار و تولیدکنندگانی از بخش‌های مختلف اقتصادی ایران علاقه‌مند به همکاری با طرف‌های مقابل خود بودند که یکی از زیرساخت‌های لازم برای برقراری روابط اقتصادی ایران با کشورهای آفریقایی، برقراری روابط بانکی است.
مدیرعامل بانک توسعه صادرات تصریح کرد: در زمینه مسایل بانکی با برخی از بانک‌های این کشورها توافق کردیم که رابطه کارگزاری بانکی خود را برقرار کنیم.
صالح‌آبادی یادآور شد: در آفریقای‌جنوبی مقرر شد دولت این کشور یکی از بانک‌های آفریقای‌جنوبی را مشخص و به بانک توسعه صادرات معرفی کند تا ما با آن بانک رابطه کارگزاری داشته باشیم. وی ادامه داد: در نیجر نیز با یکی از بانک‌ها توافق کردیم رابطه کارگزاری برقرار شود. همچنین با یکی از بانک‌های اوگاندا توافق شد رابطه کارگزاری دو کشور برقرار شده و با دو بانک دیگر آنها هم مذاکره شد که رابطه کارگزاری بانکی برقرار شود. مدیرعامل بانک توسعه صادرات خاطرنشان کرد: می‌توانیم از بانک‌های واسط در اروپا برای تسویه وجوه استفاده کنیم که در این زمینه با بانک‌های کشورهای آفریقای‌جنوبی، اوگاندا و نیجر مذاکره و روش کار را نهایی کردیم که چگونه از طریق بانک‌های اروپایی تسویه معاملات را با آفریقا انجام دهیم. صالح‌آبادی تاکید کرد که برای رابطه کارگزاری نیز اقدامات لازم انجام می‌شود. وی در مجموع نتایح سفر هیات عالیرتبه اقتصادی و تجاری ایران به همراه وزیر امور خارجه را خوب و موفق دانست.
تاسیس دفتر کشتیرانی در آفریقای‌جنوبی
محمد سعیدی، رییس هیات‌مدیره و مدیرعامل کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران که در سفر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه به سه کشور آفریقای‌جنوبی، اوگاندا و نیجر وی را همراهی می‌کرد، در پایان این سفر در گفت‌وگویی با خبرنگاران اعزامی با بیان اینکه یکی از قطب‌های مهم منطقه آفریقا بنادر مهم پورت الیزابت و کیپ تاون در آفریقای‌جنوبی هستند که یک ‌هاب مهم منطقه‌ای در جنوب آفریقاست، عنوان کرد: کشتیرانی جمهوری اسلامی در سال‌های گذشته در منطقه آفریقای‌جنوبی فعال بود و آفیسی (دفتر) در این زمینه داشت، ولی متاسفانه بعد از اتفاقاتی که در پی اعمال تحریم‌ها رخ داد، به دلیل اینکه مسیر خط به سمت آفریقای‌جنوبی تعطیل شده بود و ارتباطات آفریقا صرفا در شرق آفریقا خلاصه شده بود، آن آفیس هم بسته شد. وی افزود: الان در شرایطی هستیم که با اجرایی شدن برجام فضای بین‌المللی مناسبی برای حمل‌و‌نقل دریایی کشور به وجود آمده و ناوگان ملی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بزرگترین ناوگان حمل‌و‌نقل دریایی کشور باید امکان صادرات و واردات را برای تولید‌کننده‌ها و تجار ایرانی فراهم کند.
سعیدی با بیان اینکه الان به همه بنادر دنیا بدون هیچ محدودیتی رفت‌و‌آمد داریم، یادآور شد: منتها در بعضی از بنادر اولویت ماست که باید در آنجا به طور مستقل شرکت بزنیم. یکی از جاهایی که توانستیم با شرکت‌های مهم آفریقای‌جنوبی به توافق برسیم ایجاد دفتر جدید در منطقه آفریقای‌جنوبی است که امیدواریم با وسعت بخشیدن به فعالیت‌هایمان و حمل‌و‌نقل فله و کانتینر به آفریقای‌جنوبی بتوانیم فرصت جدیدی را برای تولیدکنندگان و تجار ایرانی به وجود آوریم.
مدیرعامل کشتیرانی جمهوری اسلامی در پاسخ به این سوال که آیا رفت‌و‌آمدهای ناوگان کشتیرانی همه جا با پرچم ایران انجام می‌شود؟ گفت: بیش از ٩٠ درصد رفت‌و‌آمدهای ما با پرچم جمهوری اسلامی انجام می‌شود و حدود ١٠ درصد بنا به مقتضیات از پرچم‌های سایر کشورها استفاده می‌کنیم. ولی عمدتا بعد از اجرایی شدن برجام ٩٠ درصد شناورها از پرچم جمهوری اسلامی استفاده می‌کنند.
سعیدی در این گفت‌وگو با بیان اینکه برای توسعه روابط تجاری با هر کشوری دو عنصر مهم شامل حمل‌و‌نقل و روابط بانکی لازم است، اظهار داشت: در بحث حمل‌و‌نقل ٨۵ درصد تجارت دنیا براساس حمل‌و‌نقل دریایی است و ایران هم از این قاعده مستثنی نیست. امیدواریم در ماه‌های آتی با روان شدن روابط بانکی تسهیلات تجاری بین کشورها و ایران فراهم شود و در آن شرایط که یک ترنوور (حجم معاملات) بیشتری ایجاد شود، حمل‌و‌نقل دریایی هم می‌تواند فعال‌تر شود.
به هرحال گشت اقتصادی سیاسی ظریف در قاره آفریقا به اتمام رسید و این سفر از لحاظ سیاسی می‌تواند مقدمه‌سازی برای سفر رییس‌جمهور به آفریقا باشد که تا پایان سال جاری انجام می‌گیرد‌ اما واضح است که حتی اگر آمریکا دست از تحریم‌های ایران برندارد باز ایران بر رویه ثبات خود به وسیله توسعه روابط اقتصادی با کشورهای مختلف جهان می‌افزاید همانگونه که سفر یک هفته‌ای ظریف به قاره سیاه و گفت وگو با مقامات آن مصداق توسعه دیپلماسی اقتصادی دولت دوازدهم است‌. به هرحال آفریقا بازاری است که اگر چه همه کشورها و رقبا وجود دارند ولی ما هم باید حضور داشته باشیم و دولتمردان ما نیز معتقدند که در این زمنیه نباید غفلتی صورت گیرد. دولت و وزارت خارجه نگاه ویژه‌ای به آفریقا دارند به خصوص در بخش اقتصادی از این رو کشورمان می‌تواند در روند توسعه کشورها شریک معتمد و قابل اعتماد باشد و در عین حال از ظرفیت‌ها در آفریقا در جهت توسعه کشور استفاده کند. به هرحال ضعفی که برخی کارشناسان نسبت دیپلماسی اقتصادی ظریف می‌گرفتند در دوره جدید در حال تجدید ساختار است و این بر تمرکز بر کار و روابط اقتصادی کمک می‌کند.

منبع:جهان صنعت