پرونده تجارت خارجی 95 با تعادل بسته شد

پرونده تجارت خارجی 95 با تعادل بسته شد

با اینکه صادرات 68 میلیارد دلاری تا پایان سال 95 یکی از اهداف دولت به شمار می‌رفت اما عملکرد ناقص مسوولان در برخی حوزه‌ها باعث شد در 12 ماهه سال گذشته، صادرات در مجموع به ۴۳میلیارد و ۹۳۰ میلیون دلار برسد در حالی که این رقم اختلاف قابل توجهی با عدد یاد شده دارد و در مقایسه با سال 94 تنها به میزان 3/54 درصد رشد داشته است‌. این در حالی است که در ماه‌های گذشته کارشناسان نیز بر این باور بودند که عملکرد دولت در حوزه صادرات و تولید صادرات محور به‌‌گونه‌ای است که صادرات 68 میلیارد دلاری تا پایان سال 95 را ناممکن می‌کند‌.
با این حال، آمار واردات و صادرات کشور در 12 ماهه سال گذشته نشان می‌دهد که تراز تجاری برای دومین سال پیاپی مثبت بوده است‌. به‌طوری که صادرات غیرنفتی ایران در 12 ماهه سال 95 در مجموع به ۴۳میلیارد و ۹۳۰ میلیون دلار رسید که این میزان در مقایسه با سال ۱۳۹۴به میزان 3/54 درصد رشد داشته است‌. همچنین واردات ایران در سال ۱۳۹۵ به ۴۳ میلیارد و ۶۸۴ میلیون دلار رسید که در مقایسه با سال۱۳۹۴ به میزان 5/16 درصد رشد نشان می‌دهد‌. همچنین در سال گذشته وزن کالاهای وارداتی ایران به ۳۳ میلیون و ۳۹۹ هزارتن رسید درحالی که در این مدت ۱۲۹میلیون و ۶۴۸ هزارتن انواع کالا صادر شد‌.

برنامه افزایش تراز تجاری
بر همین اساس قائم‌مقام وزیر صنعت گفت: صادرات محصولات غیرنفتی ایران سال گذشته از مرز ۴۴ میلیارد دلار گذشت که این امر، نشان از رشد 5/3برابری نسبت به مدت مشابه قبل است‌.
مجتبی خسروتاج اظهار کرد: برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال جدید افزایش تراز تجاری ایران با صادرات محصولات غیرنفتی با توجه به نیاز بازارهای منطقه‌ای و جهانی، قیمت و کیفیت رقابتی محصولات برای حضور در این بازارهاست‌.
معاون وزیر صنعت با برشمردن ۱۲ استراتژی صادراتی سازمان توسعه تجارت در سال ۹۶ گفت: حداکثر ظرف ۴۸ ساعت، کمک کار صادرکنندگان در امر صادرات بوده و با جواب‌های روشن و شفاف به آنها پاسخ خواهیم داد‌.

صادرات رشد نداشت
همچنین رییس کنفدراسیون صادرات ایران با انتقاد نسبت به اینکه صادرات در سال 95 نسبت به سال 94 تفاوت چندانی نداشته است، گفت: صادرات از نظر وزنی رشد داشته اما از نظر ارزشی متناسب با رشد وزنی ارزآوری نداشته‌ و یکی از دلایل آن کاهش قیمت کالاهای صادراتی مانند گازهای طبیعی و میعانات گازی و همچنین عدم رشد صادرات در بخش صنعت و کالاهای با ارزش افزوده بالاتر بود‌.
محمد لاهوتی، عدم پرداخت مشوق‌های صادراتی در سال ۹۵ را دلیلی برای عدم رشد صادرات دانست و گفت: از هزار میلیارد تومانی که به عنوان مشوق صادراتی در نظر گرفته شد براساس شنیده‌ها کمتر از 15 درصد محقق شد‌. وی در ارزیابی وضعیت صادرات و تجارت در سال 95 گفت: خوشبینانه‌ترین حالت سربه‌سر شدن صادرات سال 95 نسبت به سال 94 است‌.
رییس کنفدراسیون صادرات ایران افزود: سبد کالاهای صادرات سال 95 بیشتر شامل گازهای طبیعی، پتروشیمی‌ها و میعانات گازی بود به‌طوری که حدود 53 درصد کالاهای صادراتی را این اقلام تشکیل می‌داد‌.
وی افزود: 47 درصد کالاهای صادراتی شامل کالاهای صنعتی، کشاورزی و معدنی می‌شد که در این بخش نسبت به سال 94 رشد کمتر از دو درصدی و آن هم در بخش معدن مشاهده شده است‌.
لاهوتی بیان داشت: با توجه به موارد ذکر شده میانگین قیمت صادرات سال 95 در هر تن کالا نسبت به سال 94 بین 70 تا 80 دلار کاهش داشته است‌. رییس کنفدراسیون صادرات ایران با بیان اینکه تراز تجاری ما در سال 94 حدود دو میلیارد دلار مثبت بود بیان داشت: در 11 ماهه سال 95 تراز تجاری فقط 77 میلیون دلار مثبت بوده است که شاید تا پایان سال 95 این تراز منفی یا سربه‌سر شده باشد‌.
وی افزود: با وجود اینکه دولت مبلغ هزار میلیارد تومان را به عنوان مشوق صادراتی در سال 95 در نظر گرفت و مجلس آن را مصوب کرد اما سازمان برنامه به دلیل مشکلات مالی نتوانست آن را در اختیار سازمان توسعه تجارت قرار دهد‌.
عضو کنفدراسیون صادرات ایران با بیان اینکه یکسان نشدن نرخ ارز اثر مستقیم در جذب سرمایه‌گذاری خارجی دارد، تصریح کرد: نوسانات نرخ ارز در نیمه دوم سال 95‌، عامل عدم رشد صادرات در سال 95 بود‌.

حذف واسطه‌ها از واردات کالا
رییس کنفدراسیون صادرات ایران همچنین در بخشی دیگر از صحبت‌هایش با تحلیل کارنامه تجارت خارجی کشور در سال ۹۵، از قطع وابستگی واردات به ارزهای نفتی خبر داد و گفت: واسطه‌ها از واردات کالاها به ایران کنار زده شدند‌.
محمد لاهوتی گفت: آنگونه که بر اساس آمارها شاهد هستیم، کل تجارت خارجی ایران در سال گذشته به ۸۷ میلیارد و ۶۱۴ میلیون دلار رسیده که این عدد نسبت به رقم سال قبل از آن، حدود 5/4 درصد بزرگ‌تر شده و نشان می‌دهد که حجم تجارت خارجی کشور افزایش یافته و این نوید و پیام خوبی است چراکه نسبت به دستیابی به سهم استحقاقی خود در اقتصاد جهانی که باید یک درصد باشد و اکنون حدود 3/0 درصد است، یک گام دیگر پیش رفته‌ایم‌.
رییس کنفدراسیون صادرات ایران افزود: تراز تجارت خارجی، یکی دیگر از نکات مثبت گزارش منتشر شده است که با وجود پیش‌بینی‌هایی که تا قبل از انتشار این گزارش صورت می‌گرفت که در سال ۹۵ صادرات نمی‌تواند از واردات پیشی بگیرد و تراز تجاری کشور منفی خواهد شد ولی تراز تجاری حدود ۲۴۶ میلیون دلار به نفع صادرات مثبت است و این امر نشان می‌دهد که برای واردات، از ارزهای صادراتی استفاده شده و نیاز به بکارگیری ارزهای نفتی نیست‌.
وی با بیان اینکه صادرات غیرنفتی در سال ۹۵ به ۴۳ میلیون و ۹۰۰ میلیون رسیده، خاطرنشان کرد: صادرات رشد 54/3 درصدی را نشان می‌دهد؛ در حالی که واردات با ثبت رقم ۴۳ میلیارد و ۶۸۴ میلیون دلاری، رشد 16/15 درصدی را به ثبت رسانده است. البته ۴۸ درصد سبد صادراتی کشور را میعانات گازی و پتروشیمی‌ها تشکیل می‌دهند که در اصل، مشتقات نفتی محسوب می‌شوند و بیشترین حجم رشد صادراتی، در این بخش مشاهده می‌شود در حالی که صادرات غیرنفتی واقعی که باید شامل صادرات صنعتی، کشاورزی و معدنی باشد، در مجموع سهم ۵۲ درصدی را به خود اختصاص داده و البته کاهش ۱۰ درصدی را نسبت به سال ۹۴ از خود نشان داده‌ که این نکته قابل‌‌توجهی به حساب می‌آید و دولتمردان باید به آن توجه داشته باشند‌.

حرکت در جهت اقتصاد نفتی
به گفته لاهوتی، زمانی ما دستاورد و نکته مثبت در صادرات می‌بینیم که کالاهای با ارزش‌افزوده بالاتر صادر کرده و این کالاها، نفتی نباشند بلکه در حوزه صنعت، معدن و کشاورزی قرار گیرند، در حالی که اکنون در این بخش ۱۰ درصد کاهش را تجربه کرده‌ایم و این امر، نشانگر آن است که کماکان به جای فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی، به جهت اقتصاد نفتی در حال حرکت هستیم که باید برای آن تدبیر کرد‌.
عضو شورای گفت‌وگوی دولت و بخش‌خصوصی، میانگین قیمت هر تن کالای صادراتی را با رشد ۲۵- درصدی نسبت به سال ۹۴، معادل ۳۳۹ دلار در هر تن عنوان و تصریح کرد: دلیل این افت ارزش، افزایش صادرات وابسته به نفت همچون پتروشیمی و میعانات گازی است به نحوی که پتروشیمی با 10 درصد و میعانات با ۵۶ درصد رشد، بیشترین سهم را در سبد صادراتی کشور دارند ولی قیمت میانگین کالاهای صادراتی نسبت به سال قبل ۲۵ درصد کاهش داشته است که این نکته قابل توجهی به‌شمار می‌رود که باید در این مورد در سال ۹۶ تدبیر کرد‌.
لاهوتی میانگین قیمت کالاهای وارداتی را نیز ۱۳۰۸ دلار در هر تن عنوان و اظهار کرد: میانگین قیمت کالاهای وارداتی نسبت به سال ۹۴ رشد ۱۰ درصدی نشان می‌دهد و از آنجا که بخش عمده‌ای از واردات کشور را قطعات منفصله و ماشین‌آلات مورد نیاز تولید و به‌طور کل کالاهای واسطه‌ای تشکیل می‌دهند، افزایش قیمت کالاهای وارداتی در هر تن نشان می‌دهد تولید در حال حرکت به سمت مرغوبیت است و با وجود اینکه میزان میانگین کالاهای وارداتی 10 درصد رشد داشته ولی تولید داخلی به سمت کیفی شدن پیش رفته است‌.

بازارهای جدید در پسابرجام
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران خاطرنشان کرد: کشورهای طرف تجارت ایران که کالای ایرانی را خریداری کرده‌اند، چین، امارات، عراق، ترکیه و کره‌جنوبی است که شاهد این هستیم که در پنج کشور اول طرف تجارت ما، کره جنوبی حضور دارد که نشان می‌دهد کالاهای صادراتی کشور به سمت بازارهای جدید در شرایط پسابرجام در حال حرکت هستند. همچنین در بخش واردات نیز چین، امارات متحده عربی، کره‌جنوبی، ترکیه و آلمان حضور دارند که در شرایط فعلی کره‌جنوبی و آلمان به پنج کشور اول صادرکننده کالا به ایران ورود یافته‌اند‌.
وی افزود: نکته مثبت دیگری که در گزارش تجارت خارجی کشور به چشم می‌خورد، واردات از پنج کشور اول است که براساس آن کاهش 5/17 درصدی ورود کالا از امارات و 3/8 درصدی از ترکیه که کشورهای واسطه‌ای برای تجارت خارجی ایران به شمار می‌رفتند، به چشم می‌خورد که به صورت واسطه‌ عمل می‌کردند و این امر تجارت و هزینه واردات ما را افزایش می‌داد اما اکنون کاهش حجم تجارت ما با این دو کشور نشان می‌دهد شرایط جدید کشور باعث شده واردات به صورت مستقیم و با هزینه کمتری صورت گیرد‌.
رییس کنفدراسیون صادرات ایران خاطرنشان کرد: نکته بسیار مثبت دیگر گزارش تجارت خارجی کشور در سال ۹۵، افزایش ۳۹ درصدی واردات از آلمان است که نشانگر ورود کالای با کیفیت خوب و مرغوب جهت تولیدات بهتر است‌.

اقلام عمده صادراتی
گمرک ایران ارزش صادرات و واردات سال 1395 را به ترتیب 43میلیارد و 930 میلیون دلار و 43 میلیارد و684 میلیون دلار اعلام کرد که بر این پایه برای دومین سال پیاپی پس از 37 سال، تراز تجاری کشور مثبت و رقم آن 246 میلیون دلار شد‌.
مهم‌ترین اقلام صادراتی کشور در سال 95 به ترتیب شامل میعانات گازی به ارزش هفت میلیارد و 320 میلیون دلار، روغن‌های سبک و فرآورده‌ها به جز بنزین به ارزش دو میلیارد و 479میلیون دلار و گازهای طبیعی مایع‌شده به ارزش دو میلیارد و 79 میلیون دلار بود‌.
در رده‌های بعدی پروپان مایع‌شده به ارزش یک میلیارد و 222 میلیون دلار و گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی‌شکل مایع‌شده به ارزش یک میلیارد و 204 میلیون دلار قرار گرفت‌.

اقلام عمده وارداتی
مهم‌ترین اقلام وارداتی در سال 95 شامل ذرت دامی به ارزش یک میلیارد و 413 میلیون دلار و لوبیای سویا به ارزش 909 میلیون دلار بود‌.
واردات وسایل نقلیه موتوری با حجم سیلندر 1500 تا 2000 سی‌‌سی به ارزش 893 میلیون دلار، قطعات منفصله برای تولید خودروی سواری به ارزش 782 میلیون دلار و برنج به ارزش 690 میلیون دلار رده‌های بعدی را از آن خود کرد‌.

عمده‌ترین خریداران کالا
طبق بررسی‌ها، چین در صدر خریداران کالاهای ایرانی در سال 1395 با واردات هشت میلیارد و 377 میلیون دلار قرار گرفت‌. پس از آن امارات با هفت میلیارد و 436 میلیون دلار، عراق با شش میلیارد و 111میلیون دلار و ترکیه با سه میلیارد و 244 میلیون دلار بیشترین خرید را از ایران داشتند‌. همچنین کره‌جنوبی با دو میلیارد و 877 میلیون دلار پنجمین خریدار کالاهای ایرانی بود‌.

کشورهای عمده صادرکننده کالا
در صدر فهرست صادرکنندگان به ایران در سال 1395 باز هم نام چین با صدور 10 میلیارد و 753 میلیون دلار کالا به چشم می‌خورد‌ اما دیگر کشورهای عمده صادرکننده کالا به ایران به ترتیب امارات با شش میلیارد و 407 میلیون دلار، کره‌جنوبی با سه میلیارد و 460 میلیون دلار و ترکیه با دو میلیارد و 738 میلیون دلار قرار گرفتند‌. آلمان نیز با دو میلیارد و537 میلیون دلار‌ صادرات کالا به جایگاه پنجم بسنده کرد‌.

منبع:جهان صنعت