بازگشت هند به زمين ديپلماتيك در فرزاد B

بازگشت هند به زمين ديپلماتيك در فرزاد B

مذاكرات ايران و هند پيرامون ميدان گازي فرزاد B وارد فاز جديدي شده است. فازي كه اكنون مشخص نيست موضوع را پيچيده‌تر خواهد كرد يا گامي در تسهيل معادله به شمار مي‌رود. در حالي كه روز دوشنبه چند رسانه هندي اقدام به انتشار مقالاتي پيرامون مذاكرات طولاني ايران و هند بر سر اين ميدان گازي كردند، ديروز تيمي از هندوستان عازم تهران شده و با بيژن زنگنه وزير نفت وارد مذاكره شدند. تيمي كه قائم‌مقام وزير امور خارجه هند نيز به همراه آنها بوده و نشان مي‌دهد هندي‌ها بيش از تمركز بر بخش‌هاي ديگر اين معامله، به دنبال استفاده از وزنه سياسي خود در جهت حضور در اين ميدان گازي هستند. روز يك‌شنبه دو روزنامه لايو مينت و اكونوميك تايمز كه هر دو در دهلي‌نو چاپ مي‌شوند طي 2 مقاله كه هر يك با رويكردي متفاوت نگاشته شده بودند، ابعادي جديد از مذاكرات ايران و هند در ميدان گازي فرزاد B را منتشر كردند. يكي از مهم‌ترين اين افشاگري‌ها به ادعاي روزنامه لايو مينت بازمي‌گشت. اين روزنامه نوشت كه ايران در طول تحريم‌ها و در سال 2012 به صورت ناگهاني تيمي را به هندوستان ارسال كرده و از هند مي‌خواهد يك‌ ميليارد دلار را در مورد ميدان گازي فرزاد B در اختيار ايران بگذارد. رفتار و خواسته‌يي كه لايو مينت آن را با «ديپلماسي زمخت» توصيف مي‌كند و آن را ناشي از كمبود ارز ايران در آن دوره مي‌داند. در نهايت اميرحسين زماني‌نيا معاون اموربين‌الملل وزير نفت ديروز و پس از پايان ديدار با هيات هندي گفته است: «در نشست امروز ميان وزير نفت ايران با هيات هندي، ايده‌هاي جديدي مطرح و براساس آن قرار شد مديران شركت

«او. وي. ال» درباره راه‌حل‎هاي ممكن با «علي كاردر» مديرعامل شركت ملي نفت ايران و «غلامرضا منوچهري» معاون امور توسعه و مهندسي شركت ملي نفت ايران، ديدار و گفت‌وگو كنند.» گزارش «تعادل» كه حاوي اطلاعاتي تكميلي پيرامون اين مذاكرات و پيشينه آينده احتمالي آن است را در ادامه مي‌خوانيد.

علي كاردر، مديرعامل شركت ملي نفت ايران در جريان نشست خبري خود در نمايشگاه نفت، گاز و پتروشيمي به «تعادل» گفت كه قرار بر اين شده است كه طرح توسعه گازي فرزاد B كه پيش از اين بحث واگذاري آن در قالب يك قرارداد مطرح بود، شكسته شده و در قالب چند قرارداد EPC به توسعه برسد.

اين سخنان پس از مجادله چند ساله ايران و هند بر سر طرح توسعه اين ميدان گازي و در فاصله اندكي بعد از اينكه هند ايران را به كاهش واردات نفت خام تهديد كرد، مطرح مي‌شد. حال آن طور كه به نظر مي‌رسد، هندي‌ها از مواضع پيشين خود عقب‌نشيني كرده و در همين راستا كوله‌بار سفر به تهران را بسته‌اند. ديروز شانا نوشت كه يك هيات هندي به رياست قائم‌مقام وزير امور خارجه هند صبح ديروز (سه‌شنبه 26 ارديبهشت‎ماه) با بيژن زنگنه، وزير نفت ديدار و درباره زمينه‎هاي توسعه همكاري‎هاي نفتي دو كشور مذاكره كردند. ناگفته مشخص بود كه مهم‌ترين زمينه همكاري اين دو كشور اكنون در «ميدان گازي فرزاد B» خلاصه شده است.

درست يك روز پيش از آغاز سفر تيم هندي به ايران، روزنامه لايو مينت چاپ دهلي‌نو نوشت كه اقدام هند در راستاي كاستن از حجم واردات نفتي خود از ايران در واكنش به عدم واگذاري ميدان گازي فرزاد B گسست در رابطه اين دو كشور كه در تمدن آنها قدمت دارد را بيش از پيش برجسته كرد. اين روزنامه در ادامه عنوان كرد: «از آن‌جايي كه هر دوي اين كشورها يكي از سفت و سخت‌ترين فرآيندهاي بروكراتيك در جهان را به خود اختصاص مي‌دهند، اين نخستين‌باري نيست كه ايران و هند دچار تضاد منافع در يك پروژه مي‌شوند.»

در ادامه اين مقاله آمده است كه هر چند ايران و هند توانسته است با بزك كردن روابط خود در سطح ديپلماتيك بهبودي ايجاد كنند اما اين بهبود نتوانسته است وارد زمين قراردادها و روابط اقتصادي نيز باشد. اشاره اين مقاله به سفر سال گذشته نخست‌وزير هند به ايران و تصوراتي است كه هندوستان از اين سفر و تاثير آن بر ميدان گازي فرزاد B و بندرچابهار در ذهن داشته و اكنون با واقعيت فاصله دارد. لايو مينت اين موقعيت را يك «سراب» براي هندوستان توصيف مي‌كند.

درست همزمان با انتشار اين مقاله در روزنامه مينت، روزنامه انگليسي‌زبان اكونوميك تايمز نيز كه در دهلي‌نو چاپ مي‌شود، طي گزارشي ادعا كرد ايران از هند خواسته است، براي اعطاي امتياز توسعه ميدان گازي «فرزاد B» به اين كشور، گاز توليدي اين بلوك را با بيش از سه‌برابر قيمت پيشنهادي (2.3 دلار در هر يك ميليون واحد حرارتي) و معادل قيمتي كه هند در قالب يك قرارداد بلندمدت خريد «ال ان جي» به قطر مي‌پردازد، خريداري كند. در ادامه گزارش اين روزنامه آمده است كه خواسته ايران اين است كه هند تمام گاز توليدي اين ميدان را معادل قيمتي كه هندوستان براي خريد ال ان جي به قطر مي‌پردازد، خريداري كند.

اين روزنامه نوشت كه ايران از پيشنهاد 10 ميليارد دلاري شركت او وي ال و شركايش خوشحال نيست. به نظر مي‌رسد ايران اعتقاد دارد كه هزينه 5 ميليارد دلاري كه او وي ال و شركا براي توسعه اين ميدان اعلام كرده‌اند دست بالا بوده و بايد كاهش يابد.

اما روزنامه لايو مينت كه بيشتر از جنبه ديپلماتيك و سياسي موضوع را مورد تحليل قرار داده، مي‌نويسد، از آنجا كه ايران صادركننده خالص نفت خام و هندوستان واردكننده خالص اين كالاست، رابطه‌يي طبيعي از لحاظ معاملاتي بين اين دو وجود داشته است. هندوستان اما با تصميم‌گيري براي سرمايه‌گذاري در گاز ايران، پا را از اين حالت طبيعي فراتر گذاشته و به فكر گسترش آن بوده است.

لايو مينت مي‌نويسد، شكي نيست كه  OVL‌براي سرمايه‌گذاري در ميدان گازي فرزاد B به كندي حركت كرد و به همين واسطه به ديوار تحريم‌هايي برخورد كرد كه امكان هرگونه فعاليت مالي مشترك با ايران را از بين مي‌برد. لايو مينت در بخش ديگري بدون اينكه جزئيات را بيان كند، مي‌نويسد، با اين حال، اقدامات تهران در زمان تحريم‌ها در راستاي فشار وارد كردن به دهلي‌نو براي تامين ارز موردنياز ايران، با انجام تعهدات در اين پروژه مناسب نبود. اقداماتي كه اغلب با ديپلماسي زمخت انجام مي‌شد.

اين روزنامه در بخش ديگري ادعا كرده است كه ايران در دوران تحريم‌ها و در سال 2012 تيمي را به هندوستان فرستاده و به هندي‌ها گفته است كه اگر يك‌ميليارد دلار تعهد خود به ايران را پرداخت نكنند ميدان گازي فرزاد B را به شركتي ديگر واگذار مي‌كند. شركتي كه طبق ادعاي لايو مينت اشارات غيرمستقيم مشخص مي‌كرده كه چيني است.

اما لايو مينت مي‌نويسد، درحالي اين اتفاق‌ها رخ داده بود كه غلامرضا انصاري سفير فعلي ايران در هند چندي پيش در گفت‌وگويي پيشنهاد ايران به هند در زمان تحريم‌ها را «سخاوتمندانه» توصيف كرده است. توصيفي كه از منظر لايو مينت از تناقض در ميان آراي ايرانيان حكايت دارد.

در اينجا نگاهي سريع اما عميق نسبت به روند مذاكرات ايران و هند در ميدان گازي فرزاد B خالي از لطف نيست. به گزارش «تعادل»، آخرين روز از فروردين سال 1394 هياتي هندي به ايران سفر كرده و از تمايل خود براي سرمايه‌گذاري در صنعت پتروشيمي ايران صحبت كردند. عملكرد هندوستان در آن زمان بيش از هر چيز بر «اعتمادسازي» و «دادن امتياز و وعده به ايران» براي ايجاد شالوده‌يي مناسب در زمينه طرح درخواست توسعه ميدان گازي فرزاد B استوار بود.

با گذشت يك سال از اين ديدار در روزهاي ابتدايي فروردين سال 1395 و درست پيش از آغاز سفر وزير نفت هندوستان به ايران، روزنامه هندي و انگليسي‌زبان اينديا تايمز در گزارشي، مهم‌ترين محورهاي سفر وزير نفت و منابع طبيعي هندوستان به ايران را «مذاكره درباره ميدان گازي فرزادB » عنوان كرد. نكته قابل توجه اما لحن اظهارات پرادهان منتشر شده در اين مقاله بود.

او علنا عنوان كرده بود كه هندوستان در دوران تحريم «پشت» ايران را خالي نكرده است. صحبت‌هايي كه نشان مي‌داد هند بابت رويكردي كه از ديدگاه خودش «حمايت از ايران» در شرايط سخت به حساب مي‌آمده توقع‌هايي مشخص دارد. در همان تاريخ «تعادل» در گزارشي نوشت كه اظهارات پرادهان نشان مي‌دهد كه هند شركت ONGC را لايق برنده شدن در مناقصه ميدان گازي فرزاد B مي‌داند. اين لحن آمرانه و مالكيت‌جوي هند در مورد ميدان گازي فرزاد B از اينجا نيز ريشه مي‌گرفت كه مطالعات اوليه اين ميدان در سال 2000 با حضور 3 شركت هندي انجام شده بود و عملا مي‌توان گفت هندوستان به‌دنبال نتيجه گرفتن از حدود 2 دهه انتظار بود.

حدود 6 ماه پس از سفر پرادهان و به‌دنبال آن نخست‌وزير اين كشور به ايران، بيژن زنگنه در جمع خبرنگاران گفت: «تاكنون چندين دور مذاكره با شركت ONGC هند براي توسعه اين ميدان گازي انجام شده اما پيشنهاد هندي‌ها براي مدل اقتصادي توسعه اين ميدان مورد تاييد نيست.»

 پس از اين، هند به روش‌هاي مختلفي سعي در اقناع ايران براي ورود به فرزاد B داشت. سعي و تلاشي كه اغلب از مجاري غيرفني و تاكيد بر روابط دو كشور در عرصه ديپلماتيك صورت گرفت و نمود آن ديدار وزير نفت هندوستان با محمدجواد ظريف طي حضور او در دهلي بود. هندوستان در ادامه و با نا اميد شدن از اين روش‌ها، ايران را تهديد كرد كه صادرات نفت خام خود از اين كشور را به يك‌پنجم

مي‌رساند. موضوعي كه از سوي ايران بي‌جواب نمانده و استفاده از «زبان تهديد» و ناكارآمد خوانده شد.

درنهايت طبق شواهد، هندوستان از بي‌نتيجه بودن رويكرد سابق مطمئن شده و دوباره به رويكرد اسبق خود يعني مجاري ديپلماتيك روي آورده است. اين درحالي است كه براي نخستين‌بار است كه مشخص مي‌شود خواسته ايران از هند چيست؟ موضوعي كه باز هم از سوي رسانه‌هاي هندي افشا مي‌شود.

 نشانه‌هاي صلح

ديروز شبكه اطلاع‌رساني نفت و انرژي نوشت كه روز گذشته هياتي هندي به رياست سابرهمنيام جايشنكر قائم‌مقام وزير امور خارجه هند، با بيژن زنگنه وزير نفت در ساختمان مركزي اين وزارتخانه ديدار كردند. در ادامه اين خبر آمده است كه دو طرف درباره پيشنهاد شركت اوان‌جي‌سي ويدش (OVL) براي توسعه ميدان گازي فرزاد B ‌و بررسي مشكلاتي كه ميان شركت ملي نفت ايران و او‌وي‌ال بر سر مدل مالي اين پروژه وجود دارد، مذاكره كردند.

اميرحسين زماني‌نيا معاون وزير نفت در امور بين‌الملل و بازرگاني، در حاشيه اين ديدار گفت: اراده مصممي ميان مقام‎هاي عالي دو كشور و همچنين وزارت نفت براي به‌سرانجام رساندن مذاكرات طرح توسعه ميدان فرزاد B ازسوي هندي‎ها وجود دارد.

وي تصريح كرد: در اين نشست ميان وزير نفت ايران با هيات هندي ايده‌هاي جديدي مطرح شد كه براساس آن قرار شد مديران شركت اووي‌ال درباره راه‌حل‎هاي ممكن با علي كاردر مديرعامل شركت ملي نفت ايران و غلامرضا منوچهري معاون امور توسعه و مهندسي شركت ملي نفت ايران ديدار و گفت‌وگو كنند.

معاون وزير نفت در امور بين‌الملل و بازرگاني عنوان كرد: مذاكره درباره بدهي برخي شركت‎هاي پالايشگر بخش خصوصي هند به ايران و مطرح شدن راه‌هاي جايگزين براي رساندن گاز طبيعي ايران به هند از ديگر محورهاي ديدار دو طرف بود.

منبع:تعادل