بی‌توجهی به ظرفیت‌های کشور در حوزه صادرات

حمید صافدل( اقتصاددان)

گمرک جمهوری اسلامی ایران از افزایش ۷۴/۵ درصدی صادرات غیرنفتی در هشت ماهه کشور در همسنجی با مدت مشابه سال قبل و ادامه مثبت بودن تراز تجاری خبر داد. طبق قاعده، ایران باید بر اساس ایده‌ای که از سال‌های بعد از انقلاب در رابطه با صادرات غیرنفتی مطرح شده است، عمل کند. باید توجه داشت زمانی که صحبت از صادرات محصولات غیرنفتی به میان می‌آید، در واقع بهره‌برداری از فراورده‌های نفتی را هم شامل می‌شود، چرا که هدف از این سیاستگذاری دور شدن از صادرات نفت خام است. این موضوع شاید در دهه‌های اول بعد از انقلاب برای اقتصاد ایران مناسب بود، اما اگر در این گروه به سمت کالاها و فراورده‌های کالاها و فراورده‌های ثانویه حرکت نکنیم، مثبت شدن تراز تجاری فایده‌ای برای اقتصاد ایران نخواهد داشت. بنابراین به طور کلی می‌توان گفت که موضوع اساسی حرکت به سمت فراورده‌های زیربخشی، زیربنایی و دور شدن از خام‌فروشی است که بر این اساس ما باید به غیر از میعانات نفتی و گازی به دیگر محصولات نیز توجه داشته باشیم. خوشبختانه کشور ما ظرفیت‌های مناسبی را در خود جای داده است، به گونه‌ای که ما می‌توانیم در حوزه صنعت و مواد معدنی بازارهای جهانی را در اختیار بگیریم. البته امسال رشد و پیشرفت مناسبی در این زمینه حاصل شد، اما باید توجه داشت که ظرفیت ما بیش از آن چیزی است که در حال حاضر روی می‌دهد. همچنین ما توانایی مانور دادن در گروه کالاهای کشاورزی و صنایع غذایی وابسته به محصولات کشاورزی را داریم و لازم است با ایجاد بسترهای لازم، اقلام و محصولات خود را به کشورهای مختلف جهان عرضه کنیم. علاوه بر این، اگر به صادرات محصولات خدمات فنی و مهندسی توجه کنیم، می‌توانیم در عرصه بین‌الملل بسیاری از کشورها را پشت سر بگذاریم. اکنون لازم است تنها محدودیت ضمانتنامه‌های صادراتی و حضور در مراودات بین‌المللی حل بشود و در این بخش نیز به توسعه صادرات غیرنفتی امید ببندیم. صادرات خدمات فنی و مهندسی از این جهت برای ما اهمیت دارد که هم می‌توانیم بخشی از دانش را در قالب فروش آن انتقال دهیم و هم بخشی از کالاهای مورد نیاز خروجی را در سبد کالاهای صادراتی جای دهیم. نکته دیگر در رابطه با بازیگران تجاری است که ما با آنها در هشت ماه ابتدایی سال ۹۵ مراوده داشته‌ایم و در این زمینه همچنان کشورهایی نظیر چین، امارات، عراق و ترکیه نقش پررنگی را ایفا می‌کنند. در آینده لازم است ما علاوه بر حفظ و گسترش مراودات خود با این کشورها، بازارهای اروپایی را نیز مورد هدف قرار دهیم. به طور مثال امروزه بیش از ۴۰ درصد اقتصاد ترکیه در بازارهای اروپایی جریان دارد و ما می‌توانیم با الگو گرفتن از برخی کشورها شرایط تسهیل روابط با اروپا را فراهم آوریم. ترک‌ها در این مدت تلاش کرده‌اند با ایجاد رقابت در بازارهای اروپایی کیفیت محصولات خود را افزایش دهند و با معتدل‌ترین قیمت محصولات خود را به فروش برسانند. باید توجه داشت محصولات کشوری که در بازارهای جهانی قرار بگیرد با برندهای بین‌المللی مقایسه می‌شود و رشد و بهبود تولید در داخل کشور را هم به ارمغان می‌آورد. بنابراین ما هرچه بیشتر بتوانیم در پیمان‌های دو یا چندجانبه روابط خود با کشورهای ثالث را هم در خاور دور و هم در اروپا به وجود آوریم، علاوه بر بازارهای منطقه‌ای، می‌توانیم در سراسر جهان حضور موفق داشته باشیم. البته تحقق این امر به ترمیم و بهبود زیرساخت‌های مختلفی از جمله بهبود مسیرهای ترانزیتی، رشد کیفیت کالا، تعدیل قیمت، حضور در سازمان‌های بین‌المللی و... منوط می‌شود.

منبع:آرمان