ایران و اروپا در مرحله انتخاب

ایران و اروپا در مرحله انتخاب

سیدعلی خرم(استاد حقوق بین‌الملل)

جمهوری اسلامی ایران از نظر داخلی و خارجی در آستانه انتخاب دوستان خود و تعامل سازنده با جهان طبق دستورالعمل سند چشم‌انداز ٢٠ساله قرار دارد. فضای پس از توافق هسته‌ای، این موقعیت «انتخاب» را به وجود آورده است که می‌تواند با پتانسیل «نقش منطقه‌ای بین‌المللی ایران» ترکیب شود و دوستانی باارزش‌تر و پرنفوذتر در جهان و تکمیل‌کننده منافع و امنیت ملی کشورمان به ما معرفی کند و در دسترس دست‌اندرکاران سیاست خارجی ایران قرار دهد. در میان قدرت‌های تأثیرگذار بین‌المللی که قطعا آمریکا، اروپا، روسیه، چین و ژاپن خواهند بود، باید حداقل با برخی روابط نزدیک و دوستانه داشت و با بقیه اگر روابطی دوستانه نمی‌توانیم داشته باشیم، حداقل نباید اجازه خصمانه‌شدن روابط را داد. این نقطه حداقلی، الزامی است که می‌توان برای حفظ منافع و امنیت ملی کشور و جلب حمایت برای اهداف منطقه‌ای ایران رعایت کرد. نیاز به هوشمندی زیادی نیست که در صورت اتخاذ سیاست‌های تنش‌زا و به‌اصطلاح تهاجمی، قدرت‌های بین‌المللی قادرند علیه منافع و امنیت ملی ایران هم‌داستان شوند. وقایع بعد از انقلاب و به‌ویژه در دوران دولت‌های نهم و دهم، این را به‌خوبی نشان داده است و تاریخ قدرت‌های مطرح جهان نظیر ژاپن و چین نیز به ما می‌آموزد هنگامی که آنها سیاست‌هاي تعامل سازنده را برگزیدند، توانستند خود را از نظر اقتصادی و صنعتی احیا کنند و در صف کشورهای پیشرفته و قدرتمند جهان قرار گیرند. بنابراین «انتخاب دوستان» برای جمهوری اسلامی ایران بسیار مهم و در نقطه عطف قرار دارد. تصور اینکه ایران بتواند فقط به روسیه و چین تکیه کند، تصوری مخدوش و گمراه‌کننده است و در ذات با اهداف انقلاب یعنی سیاست «نه شرقی نه غربی» در تضاد است. بی‌شک دوستی آگاهانه و انتخابگر با هردو جناح شرق و غرب به ترتیبی که بتواند تأمین‌کننده منافع و امنیت ملی کشور باشد، تأمین‌کننده اهداف انقلاب بوده است. اکنون و با سفر خانم موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در آستانه انتخاب یکی از دوستان و شرکای قابل اتکا در میان قدرت‌های بین‌المللی و تأثیرگذار قرار گرفته‌ایم. اتحادیه اروپا هم همین شرایط را در مورد جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای تأثیرگذار آزمایش می‌کند. این انتخاب قبلا بین اروپا و بسیاری از کشورها مانند ژاپن، چین، روسیه، هند، ترکیه، اعراب تا برزیل، آفریقای‌جنوبی و... صورت گرفته است. برای مثال، ترکیه برای تعامل سازنده با اروپا و ورود به این اتحادیه، نزدیک به چهار دهه است تلاش می‌کند. بسیاری از اخم و تخم‌ها بین اتحادیه اروپا و ترکیه صورت گرفته و اگرچه ترکیه هنوز نتوانسته به‌عنوان عضو، وارد اتحادیه اروپا شود، ولی تأثیرات فراوانی در صحنه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و صنعتی از اروپا گرفته و متقابلا تأثیراتی بر سیاست‌های اروپایی گذاشته است. اقتصاد و صنعت ترکیه با ارتباط با اقتصاد و صنعت اروپا توانسته جزء اقتصادهای نوظهور جهان قرار گیرد و از بالاترین استانداردها برای صادرات برخوردار شود. این دومین سفر رسمی خانم موگرینی در فضای پس از توافق هسته‌ای برجام است. دو طرف اروپایی و ایرانی باید همت کرده و پایه‌های روابط مستحکم و تکمیل‌کننده در سطح منطقه‌ای و جهانی را پی‌ریزی کنند. در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ما به‌طور دوجانبه روابط خوبی با ایتالیا، فرانسه، اتریش، آلمان و... برقرار کرده‌ایم.

 اکنون وقت آن است با مجموعه ٢٨ کشور اتحادیه روابط‌مان را گسترش دهیم و طرفین از مواهب آن برخوردار شوند. بخشی از این راه در دوران دولت‌های هفتم و هشتم بین ایران و اروپا تبادل نظر شده و روی ایجاد دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا در ایران به مشابهت سفارت کشورمان در اتحادیه اروپا، توافق اصولی شده است. بحث‌های گسترده‌ای بین دو طرف در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی و صنعتی صورت گرفته که اکنون می‌تواند در وقت صرفه‌جویی کند. اتحادیه اروپا در مسائل سوریه، اکنون مواضع ایران را بهتر درک می‌کند و قانع شده پافشاری بر حذف رأس حکومت سوریه، وقایعی نظیر عراق و لیبی را به‌وجود می‌آورد که خود معضل بزرگ‌تری است بنابراین باید بر مبارزه با تروریسم به‌جای بحث انحرافی سرنگونی بشار اسد، تکیه کرد و تکلیف رأس حکومت را به مردم سوریه واگذار کرد که در پروسه دموکراتیک شخص موردنظر خود را انتخاب کنند. خطری که جهان و ازجمله اروپایی‌ها را به‌وضوح تهدید می‌کند، خطر افراطی‌گری کور و تروریسم است که با یک اراده و همت جهانی، می‌توان بر آن فائق آمد و جمهوری اسلامی ایران نشان داده در تئوری و در عمل، شریک قابل اتکای اروپا می‌تواند باشد.

منبع:شرق