افزایش نرخ ارز دلایل اقتصادی هم دارد

افزایش نرخ ارز دلایل اقتصادی هم دارد

فرخ قبادی(اقتصاد دان)

ضرباهنگ افت‌وخیز قیمت ارز، این روزها ریتم تندتری به خود گرفته است و البته نرخ‌ها به تدریج به سمت ارقام بالاتری در حال پیش روی است. چنانکه نرخ دلار، طی روزهای گذشته در صعودی کم‌سابقه از کانال 4800 تومان نیز عبور کرد و بار دیگر مسیر نزول را در پیش گرفت. بازار ارز ملتهب است و این التهاب، انتقادات بسیاری را متوجه سیاستگذار پولی و دولت کرده است.

فعالان اقتصادی اغلب از این جنبه سیاستگذاری ارزی دولت را مورد انتقاد قرار ‌می‌دهند که با تثبیت تصنعی نرخ ارز طی سال‌های گذشته، به شکل‌گیری التهاب کنونی دامن زده و به هشدار‌های اقتصاددانان و فعالان بخش خصوصی مبنی بر واقعی‌سازی نرخ بی‌اعتنا بوده است. در این میان، برخی دیگر نیز در تحلیل‌هایی افزایش نرخ ارز را به جبران کسری بودجه پیوند ‌می‌زنند؛ بی‌آنکه بکوشند افکار عمومی را به واقعیت‌های اقتصادی جلب کنند.

روز گذشته که نشست خبری رییس‌جمهوری برپا بود، پرسشی با این مضمون خطاب به حسن روحانی مطرح شد که «آیا گرانی ارز مربوط اقدام دولت برای جبران کسری بودجه است؟» و رییس‌جمهوری در پاسخ به این پرسش دلایل اقتصادی و تجاری افزایش نرخ ارز را به طور کلی منکر شد و گفت: همان‌طور که در سوال شما و پاسخ من وجود دارد این است که نرخ ارز امروز متعادل نیست و باید به تعادل برسد. اگر امروز قیمت دلار بالاتر از هفته‌های گذشته است، قطعا نباید دلایل تجاری و اقتصادی داشته باشد. افزایش قیمت ارز دلیل تجاری نمی‌تواند داشته باشد به دلیل اینکه ما در تامین ارز و مخارج ارزی هم‌اکنون ترازمان مثبت است. یعنی درآمد ارزی ما بیش از مخارج ارزی ما است. دلایل اقتصادی هم نمی‌تواند داشته باشد به دلیل اینکه خودتان هم گفتید و برخی نیز می‌گویند که گرانی نرخ ارز باید زمانی باشد که دولت کسری بودجه داشته باشد، ما امسال کسر بودجه نداریم، یعنی همان بودجه‌ای که در ماه‌های اولیه در دولت تصویب کردیم. ان‌شاءالله همان عدد و رقم محقق خواهد شد آمار 10 ماهه هم این را نشان می‌دهد.

 البته پیش از رئیس‌جمهور نیز، ولی‌اله سیف، رییس‌کل بانک مرکزی، تلویحا التهاب بازار ارز ایران را به ترامپ نسبت داده و گفته بود: راهبرد اقتصادی بانک مرکزی و دولت در مدیریت بازار ارز، هدایت نرخ ارز متناسب با وضعیت اقتصادی است. متاسفانه بعضا ملاحظه می‌شود که برخی از افراد و رسانه‌ها با ارایه تحلیل‌های بی‌پایه و ناقص، به طور مستمر و ناخواسته بر کوره التهابات ارزی می‌دمند و با القای بالاتر بودن نرخ تعادلی ارز از نرخ کنونی، سعی در تشویق مردم به رویگردانی از پول ملی و هدایت آن به بازار ارز با ایجاد سراب کسب سود از این التهابات دارند. باید به این نکته دقت کرد که این مسیر دقیقا همان سناریویی است که رسانه‌های خارجی معاند و دشمنان کشور دنبال می‌کنند. واقعیت این است که آمریکا به ویژه بعد از روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید، با بهره‌گیری از جایگاه خود در اقتصاد جهانی، آرامش اقتصاد ایران را نشانه گرفته و با سناریوی ایجاد التهاب تصنعی و تزریق نگرانی در ذهن فعالان داخلی و خارجی به دنبال تضعیف سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران و عدم انتفاع کشورمان از فرصت‌های پسابرجام است.

انتظارات تورمی به افزایش نرخ ارز منجر شده است

در این رابطه فرخ قبادی، اقتصاددان، بر این عقیده است که بخشی از التهابات کنونی بازار ارز، ناشی از برخی دلایل اقتصادی است. در واقع او، بر این باور است که این دلایل اقتصادی در کنار انتظارات تورمی به افزایش نرخ ارز منتهی شده است.

او به روابط عمومی اتاق تهران ‌می‌گوید: نرخ تورم ایران از نرخ تورم کشورهای طرف معامله کشور بیشتر است و طی سال‌های گذشته، تفاضل این دو نرخ انباشته شده است. انباشت این تفاضل شرایطی را پدید ‌می‌آورد که هر جرقه‌ای ‌می‌تواند به جهش نرخ ارز منتهی شود. در واقع، اگر فنر نرخ ارز اکنون دچار پرش شده، یکی از دلایل آن، عدم تعدیل نرخ بر اساس تفاضل نرخ تورم داخلی و خارجی بوده است.

 او در ادامه توضیح ‌می‌دهد که دولت در مقاطعی که از ذخایر کافی برخوردار بوده، با تزریق ارز فاصله نرخ تورم داخلی و خارجی را پوشش داده و نرخ را تثبیت کرده است. همان‌گونه که دولت‌ها طی سال‌های 1381 تا 1390 با تزریق ارز نرخ را به صورت تصنعی پایین نگاه داشتند و با رواج مساله تحریم در سال بعد از آن، نرخ ارز دچار جهش شد.

قبادی، در ادامه برخی تحرکات بین‌المللی را نیز در افزایش تقاضای ارز در داخل ایران موثر دانست و گفت: آنچه رییس‌جمهوری و رییس‌کل بانک مرکزی از دلایل غیراقتصادی افزایش نرخ ارز گفته‌اند، نادرست نیست. تهدید‌های مجلس و دولت آمریکا در مورد تحریم‌های سنگین‌تر و کارشکنی‌های آنها در راه برقراری ارتباط بانک‌های ما با بانک‌های بزرگ جهانی، نگرانی‌هایی در مورد شرایط آینده به وجود آورده است. در عین حال این هم واقعیتی است که اکنون حوزه تولید و بازار مسکن، بازدهی مناسبی ندارد و در چنین شرایطی مردم برای حفظ ارزش پول خود به دارایی‌های «امن» نظیر ارز و طلا روی ‌می‌آورند که این مساله نیز به افزایش تقاضای ارز منجر شده است.

 قبادی تاکید کرد: بنابراین در این مقطع، برخی دلایل اقتصادی و همچنین شکل‌گیری انتظارات تورمی، افزایش نرخ ارز را سبب شده است.

منبع:اتاق بازرگانی تهران