ماراتون غول های نفتی در آزادگان

ماراتون غول های نفتی در آزادگان

شمارش معکوس برگزاری مناقصه میدان نفتی آزادگان با حضور ۱۷ شرکت بین‌المللی آغاز شد؛ از ۵۱ شرکتی که توسط شرکت ملی نفت ایران برای مشارکت در توسعه میادین نفتی ایران تایید صلاحیت شدند، حدود ۱۷ شرکت برای حضور در مناقصه میدان نفتی آزادگان ابراز تمایل کردند و قرار است این ۱۷ شرکت در مهلت قانونی که به آنها داده شده اقدام به تشکیل کنسرسیوم کرده تا با همکاری یکدیگر چراغ توسعه این میدان نفتی را روشن کنند‌.
میدان آزادگان با حدود 34 میلیارد بشکه ذخیره نفت درجا، بزرگ‌ترین میدان مشترک نفت ایران به شمار می‌رود، این توسعه اصولی و بهینه آن می‌تواند منافع سرشاری برای اقتصاد ایران به همراه داشته باشد‌.
میدان‌های آزادگان شمالی و جنوبی قرار است به صورت یکپارچه در قالب مدل جدید قراردادهای نفتی IPC توسعه یابد‌. حالا شمارش معکوس برای برگزاری مناقصه آزادگان آغاز شده و امید می‌رود این میدان به نقطه عطفی برای انتقال و فناوری‌های ازدیاد برداشت به داخل کشور بدل شود‌.
تاکنون شرکت ملی نفت ایران با شرکت‌های بین‌المللی داخلی متعددی به منظور مطالعه این میدان مشترک نفتی تفاهمنامه همکاری امضا کرده است و باتوجه به ارائه نتایج مطالعاتی از سوی شرکت‌های بین‌المللی هم‌اکنون این نتایج برای سنجش شاخص‌های فنی ارائه شده و 17 شرکت برای حضور در مناقصه حائز صلاحیت شدند‌.
شرکت‌های مطالعه‌کننده موظفند به‌طور مستند در طرح‌های پیشنهادی خود برآورد کنند که با پیاده‌سازی روش‌های ازدیاد برداشت، چه میزان برداشت ثانویه از این میدان ممکن خواهد بود، چراکه توجه به آثار و تبعات اقتصادی فراوان حاصل از ازدیاد برداشت نفت و به تبع آن ریسک‌های همراه با این پروسه بسیار قابل اهمیت است‌. به‌طوری‌که در فعالیت‌های سطح العرضی صحبت چندمیلیارد دلار هزینه است اما در ازدیاد برداشت هزینه‌ها و ریسک کار به شدت افزایش پیدا می‌کند و متقابلا یک درصد افزایش ضریب بازیافت می‌تواند صدها میلیارد دلار درآمدزایی به همراه داشته باشد‌.
این موضوع نشان‌دهنده حساسیت و اهمیت کار است، به ویژه در میدان‌های غرب کارون که برعکس میدان‌های شرق کارون ایران از پیچیدگی‌های مخزنی بسیاری برخوردار است و پیمانکار باید ریسک فعالیت در چنین میدان‌هایی را تقبل کند‌. عاملی که می‌تواند در چنین شرایطی به موفقیت در اجرای این پروژه بینجامد، فناوری است که در قالب قراردادهای جدید نفتی جامه عمل خواهد پوشید‌.
در طرح جامعه توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی دو فاز تعریف شده که بر مبنای آن تولید در فاز نخست توسعه به 320 هزار بشکه در روز و در فاز دوم توسعه به 600 هزار بشکه در روز افزایش می‌یابد‌.
در آزادگان شمالی هم برای تحقق دو فاز توسعه‌ای هر یک به ظرفیت تولید 75 هزار بشکه نفت در روز برنامه‌ریزی شده که فاز نخست آن سال 95 به بهره‌برداری رسمی رسیده است‌.
طبق آخرین اخبار به‌طور کلی ۵۱ شرکت بین‌المللی برای حضور در مناقصه‌های نفتی ایران انتخاب شده‌اند که از این ۵۱ شرکت ۱۷ شرکت برای حضور در مناقصه میدان نفتی آزادگان اعلام آمادگی کرده‌اند که از این ۱۷ شرکت دعوت شد و سفر سه روزه‌ای به تهران داشتند که در این سفر جلسات توجیهی برای این شرکت‌ها برگزار شد‌.
از سوی دیگر اقداماتی فراهم شد تا شرکت‌هایی که تمایل دارند، از محل میدان آزادگان و امکاناتی که قرار است میدان در اختیارشان قرار دهد، بازدید کنند که از ۱۷ شرکت ۱۱ شرکت از محل میدان بازدید کردند که این بازدید به صورت انفرادی بوده و پس از آن به شرکت‌ها برای تشکیل کنسرسیوم فرصت داده شده است، البته کنسرسیوم‌ها هنوز به‌طور رسمی معرفی نشده‌اند اما قرار است این کار در مهلت قانونی انجام شود‌.
شرکت رس‌نفت از روسیه، شرکت‌های CNPC و ساینوپک از چین، شرکت انی از ایتالیا، شرکت مرسک از دانمارک، شرکت OMV از اتریش، شرکت ONGC از هند، شرکت پرتامینا از اندونزی، شرکت پتروناس از مالزی، شرکت شل از هلند، شرکت وینتر شال از آلمان، شرکت توتال از فرانسه و یک شرکت تایلندی در مناقصه میدان نفتی آزادگان حضور خواهند داشت‌. طبق گفته مسوولان روند برگزاری مناقصه آغاز شده اما زمانبر خواهد بود و ممکن است طی شش ماهه آینده صورت گیرد‌.
صفر تا صد توسعه میدان نفتی آزادگان
کشف میدان آزادگان به سال ۵۶ برمی‌گردد‌. حفاری نخستین چاه آن در سال 57 آغاز و با وقوع جنگ تحمیلی در عمق ۸۸۱ متری متروکه شد‌. با این حال در سال ۷۴ عملیات لرزه‌نگاری تکمیلی انجام و در سال ۷۷ وجود نفت در این میدان اثبات شد‌.
قرارداد توسعه میدان آزادگان در سال ۸۲ با اینپکس امضا و سرانجام این شرکت ژاپنی در سال ۸۵ از توسعه میدان کنار گذاشته شد‌. پس از آن در سال ۸۶ هیات‌مدیره شرکت ملی نفت ایران تصمیم گرفت تا بخش شمالی میدان را به صورت بیع متقابل توسعه دهد‌. درحالی‌که تحریم‌ها علیه ایران هر روز سخت‌تر می‌شد، شرکت‌های بین‌المللی تمایل چندانی به سرمایه‌گذاری در ایران نداشتند، با این حال چینی‌ها خارج از قواعد بین‌المللی خواستار توسعه میدان آزادگان شدند و شرکت CNPCI هم برای توسعه بخش شمالی و جنوبی آزادگان با شرکت ملی نفت ایران وارد مذاکره و سپس قرارداد شد‌.
آزادگان جنوبی از جمله میدان‌های مشترک نفتی ایران در غرب کارون است که در نزدیکی مرز عراق در ٨٠ کیلومتری غرب اهواز قرار دارد‌. مهرماه سال ٨٨، قرارداد توسعه میدان آزادگان جنوبی در قالب بیع متقابل بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی نفت چین امضا شد و با توجه به تغییرهای اعمال شده در طرح جامع توسعه میدان MDP ، عملیات اجرایی این طرح از شهریورماه سال ٩١ کلید خورد‌. اما این قرارداد به نتیجه نرسید و وقت‌کشی چینی‌ها کار را به جایی رساند که ۹ اردیبهشت‌ماه سال ۹۳ حکم خلع ید CNPCI از طرح توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی به‌طور رسمی به این شرکت ابلاغ و تصمیم گرفته شد پیمانکاران ایرانی فعالیت‌های توسعه‌ای این میدان را در دست گیرند‌.
اکنون درحالی‌‌که حدود سه سال از حضور پررنگ شرکت‌های داخلی در این طرح توسعه‌ای عظیم می‌گذرد، آزادگان جنوبی تولید روزانه بیش از 80 هزار بشکه نفت را تجربه می‌کند؛ میدانی که طی تمام سال‌هایی که از تولیدی شدن آن می‌گذشت، هیچ‌گاه تولیدش از 50 هزار بشکه نفت در روز تجاوز نکرده بود‌. هدف‌گذاری تولید زودهنگام میدان آزادگان جنوبی، 110 هزار بشکه در روز است و براساس برنامه‌ریزی انجام‌شده در شرکت متن، نه‌تنها این میزان تولید طی ماه‌های آتی محقق می‌شود بلکه افزایش ظرفیت تولید این میدان تا 140 هزار بشکه در روز در پایان سال 96 نیز امکان‌پذیر خواهد بود‌.
میدان آزادگان شمالی در حدود ١٢٠ کیلومتری غرب اهواز و بیشتر در تالاب هورالهویزه قرار گرفته و با میدان مجنون عراق مشترک است‌. قرارداد توسعه میدان آزادگان شمالی ۱۵ تیرماه سال ۸۸ در قالب بیع متقابل به ارزش دو میلیارد و ۵۵۰ میلیون دلار بین طرفین تنفیذ شد‌.
ظرفیت روزانه تولید نفت میدان آزادگان شمالی با افتتاح رسمی فاز نخست این طرح در آبان‌ماه سال 95 به 75 هزار بشکه در روز رسید‌. توسعه میدان آزادگان شمالی که در قالب قرارداد بیع متقابل به شاخه بین‌المللی شرکت ملی نفت چین (CNPCI) واگذار شده بود، با روی کار آمدن دولت یازدهم و گشایش‌های برجام سرعت بیشتری گرفت تا سرانجام و پس از هفت سال، برداشت روزانه ۷۵ هزار بشکه از این میدان محقق شد‌.
میدان نفتی آزادگان شمالی که با میدان مجنون عراق مشترک است، در دو فاز با حفاری ۵۸ حلقه چاه توسعه می‌یابد‌. در فاز نخست تولید میدان باید به ۷۵ هزار بشکه در روز می‌رسید که محقق شد و در فاز دوم نیز تولید روزانه ۷۵ هزار بشکه پیش‌بینی شده است‌. به این ترتیب با توسعه فاز دوم این میدان، ایران روزانه ۱۵۰ هزار بشکه نفت از آزادگان شمالی برداشت می‌کند‌.
برآوردهای اولیه از میزان ذخایر درجای نفت این میدان، 5/68 میلیارد بشکه و ضریب برداشت آن هم شش عنوان شده است‌. سازندهای گدوان و گژدمی حدود سه درصد از نفت درجای میدان آزادگان را در خود جای داده‌اند که نفت آنها سبک و درجه API بین ۳۰ تا ۳۴ درصد است‌. سازند سَروَک این میدان هم ۹۷ درصد از نفت درجای میدان را در خود جای داده و از نوع سنگین با درجه API ۱۷ تا ۲۰ درصد است‌.
مطالعات حجم ذخایر نهایی میدان
شروع توسعه آزادگان شمالی همزمان با تشدید تحریم‌ها علیه صنعت نفت بود، از سوی دیگر سازمان حفاظت محیط زیست برای صدور مجوزهای لازم، مدتی اجرای پروژه را متوقف کرد‌. اما با همه تاخیرها و محدودیت‌ها، جلسه‌های پی‌درپی با پیمانکاران موثر واقع شد و سرانجام کمتر از سه سال پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، فروردین‌ماه 95 ایران توانست روزانه ۷۵ هزار بشکه نفت از آزادگان شمالی برداشت کند‌. این طرح در آبان‌ماه همان سال به‌طور رسمی بهره‌برداری شد‌.
مطالعات انجام‌شده درباره توسعه فاز دوم میدان آزادگان شمالی حاکی از این است که نفت درجای این میدان 30 درصد بیش از برآوردهای اولیه انجام شده در مطالعات اولیه برنامه جامع توسعه میدان MDP در سال ٨٧ است‌. این مطالعات حجم ذخایر نهایی میدان را حدود 6/3 میلیارد بشکه نشان می‌دهد‌. بی‌تردید متناسب با افزایش ذخایر نفت درجا، هدف‌گذاری‌های تولید از این میدان نیز تغییر خواهد کرد‌.
در فاز نخست این طرح توسعه‌ای، ۶٧ درصد قراردادهای حفاری به شرکت‌های ایرانی و به ویژه به شرکت ملی حفاری ایران واگذار شد در صورتی که الزام بر ۵۱ درصد بود‌. همچنین همه قراردادهای مربوط به اجرای پروژه در بخش تحت‌الارضی، شامل قراردادهای خدماتی، سرویس‌دهی به چاه‌ها و‌.‌.‌. هم با رعایت سهم شرکت‌های ایرانی، امضا و همزمان با حفاری اجرا شدند‌.

منبع:جهان صنعت