عضويت اتاق بازرگاني ايران تنها در 3 مرجع جهاني
عضويت اتاق بازرگاني ايران تنها در 3 مرجع جهاني
در اوج تحريم يكي از انتقادات جدي به عملكرد اتاق بازرگاني اين بود كه از ارتباطات بخش خصوصي با بخش خصوصي ساير كشورها براي شكستن تحريم‌ها استفاده نمي‌كند. در حقيقت تحريم‌ها هميشه عليه دولت ايران بود ولي بيشترين فشار آن بر بخش خصوصي واقعي وارد مي‌شد. در آن زمان بسياري از كارشناسان اين بحث را مطرح مي‌كردند كه اتاق بازرگاني مي‌تواند باعث لغو بسياري از بخش‌هاي تحريم شود اما اين اتفاق هيچگاه رخ نداد. علت اصلي اين موضوع نيز ضعف عضويت اتاق بازرگاني در مجامع بين‌الملل و نهادهاي مختلف بود.
در حقيقت اتاق بازرگاني ايران در نزديك به 200كرسي تصميم‌گيري در داخل كشور عضويت دارد و در اكثر آنها داراي حق راي است. اما در بخش بين‌الملل اتاق ايران به صورت رسمي تنها در 3 نهاد عضويت دارد. اين موضوع تبديل به پاشنه آشيل اساسي اتاق بازرگاني شده است. نكته جالب آنكه عضويت در اين 3 نهاد نيز به پيش از انقلاب اسلامي و ايجاد ساختار اتاق بازرگاني بازمي‌گردد. به همين دليل قدرت چانه‌زني اتاق ايران بسيار ضعيف است و در طول 35سال اخير تحركات بخش بين‌الملل اتاق در اين بخش بسيار كمرنگ بوده است. اين موضوع بهانه‌يي بود تا به بررسي وضعيت اتاق ايران در 3 نهاد بين‌المللي بپردازيم. هر چند كه به نظر مي‌آيد ايران حتي از پتانسيل اين 3 نهاد نيز به درستي استفاده نكرده است.
ICC و ميراث سال 1342
ايجاد ICC به سال 1919 يا 1298 بازمي‌گردد. اتاق بازرگاني بين‌المللي از بدو تاسيس خود در سال ۱۹۱۹ تاكنون به عنوان تنها نماينده بخش خصوصي در جهان نقش منحصر به فردي در زمينه تسريع و تسهيل مراودات تجاري در سطح بين‌المللي از طريق تلاش در استانداردسازي سياست‌ها و مقررات- ازجمله اينكوترمز و مقررات بانكداري بين‌المللي مانند اعتبارات اسنادي، ضمانتنامه‌ها و... همچنين اداره بزرگ‌ترين مركز داوري تجاري بين‌المللي ايفا كرده استICC علاوه بر تدوين و پيشنهاد سياست‌هاي مبتني بر رقابت و ضابطه‌مند كردن مبادلات از طريق مقررات، نقش مهمي در ايجاد ارتباط بين بازرگانان و كارآفرينان صنعتي و معدني در سراسر جهان دارد و زمينه ارتباط گسترده‌تر تشكل‌هاي كارفرمايي در جهان را فراهم مي‌آورد.
اين اتاق در سال‌هاي اخير ارتباط گسترده‌يي را با اتاق‌هاي بازرگاني جهان از يك طرف و با سازمان‌هاي بين‌المللي ازجمله سازمان ملل متحد، سازمان تجارت جهاني(WTO) و سازمان توسعه و همكاري اقتصادي OECD از طرف ديگر به وجود آورده است و در نشست‌هاي سران كشورهاي گروه 8 و گروه۲۰ مشاركت فعال دارد.
اما مهم‌ترين مساله در ICC اين است كه اين تشكل از طريق كميته‌هاي فعاليت مي‌كنند. يعني هر اتاق بازرگاني در هر كشوري با ايجاد كميته ملي ICC مي‌تواند به عضويت اين تشكل در‌آيد و در فرآيند تصميم‌گيري‌هاي ICC سهيم باشد. كميته ايراني اتاق بازرگاني بين‌المللي در سال ۱۳۴۲ تاسيس شد كه پس از انقلاب با چند سال وقفه روبه‌رو شد. در سال ۱۳۶۴ بنا به توصيه دولت و تلاش اتاق بازرگاني و صنايع و معادن ايران، دوره جديد فعاليت خود را آغاز كرد. در حقيقت عضويت در اين نهاد حق هر اتاق بازرگاني است و ايران تنها نياز بود يك كميته از افرادي منتخب براي معرفي به ICC تشكيل دهد اما به مدت 6 سال بدون هيچ كميته اين عضويت قطع شده بود.
در اساسنامه اين كميته وظايف آن مواردي همچون توسعه پيشبرد تجارت بين‌الملل، ترويج اقتصاد بازار، پشتيباني و حمايت از رشد اقتصاد كشور و ايجاد هماهنگي بين كشورها براي فعاليت‌هاي اقتصادي ذكر شده است. اين كميته از مجموع فعالان اقتصادي و چهره‌هاي آكادميك تشكيل مي‌شود و در چند سال اخير به جاي آنكه بحث تشكلي در آن تقويت شود مسائل آكادميك و علمي آن پررنگ‌تر بوده است.
اما مهم‌ترين بخشي كه اتاق بازرگاني از طريق ICC در آن عضويت مي‌يابد، فدراسيون جهاني اتاق‌هاي بازرگاني است. اين فدراسيون كه مخفف آن WCF است در 1951 تاسيس شد و زيرمجموعه ICC محسوب مي‌شود. ايده اين فدراسيون اين بود كه هر اتاق نماينده گروهي از تشكل‌هاست كه اين تشكل‌ها از بنگاه‌هاي كوچك و متوسط مقياس تشكيل شده‌اند. پس براي ارتباط ميان اين بنگاه‌ها لازم است بين اتاق‌ها ارتباط وجود داشته باشد و بر اين اساس فدراسيون جهاني اتاق‌هاي بازرگاني تشكيل شد. خدمات اين تشكل بيشتر در راستاي تسهيل روابط تجاري بين بنگاه‌هاست و ازجمله وظايف آنها مي‌توان به صدور كارنه، صدور گواهي مبدأ و راه‌اندازي شبكه جهاني اتاق‌ها اشاره كرد. اين تشكل داراي يك شوراي عمومي متشكل از 33عضو اتاق‌هاي ملي، 6 عضو اتاق‌هاي چند مليتي و 11عضو كميته اجرايي است. مهم‌ترين موفقيت ايران در كسب كرسي تصميم‌گيري در تشكل‌هاي بين‌المللي عضويت محمد نهاونديان در اين شوراي عمومي در سال 2010 بوده است.
اتاق بازرگاني و سازمان عمران منطقه‌اي
در 1357 سازمان همكاري عمران منطقه‌يي كه بعدها به نام سازمان همكاري منطقه‌يي يا اكو معروف شد، تشكيل گشت. اين توافق در حقيقت بين دولت ايران، پاكستان و تركيه به امضا رسيد و در تير ماه 57 عبدالله رياضي، رييس وقت مجلس شوراي ملي آن را اعلام كرد. هر چند كه چند ماه بعد با رخ دادن انقلاب اسلامي همكاري‌ها به تعويق افتاد و در سال 1364 اين توافق از سر گرفته شد. در نهايت در سال 1372 پس از فروپاشي شوروي كشورهاي افغانستان، جمهوري آذربايجان، قزاقستان، تركمنستان، قرقيزستان، ازبكستان و تاجيكستان نيز به سازمان اكو پيوستند. هر چند اختلافات سياسي هيچگاه اجازه نداد از ظرفيت‌هاي اكو به درستي استفاده شود اما تفاهمنامه سال 1357 هنوز داراي پتانسيل‌هاي بسياري براي افزايش ارتباطات منطقه‌يي به ويژه از طريق اتاق‌هاي بازرگاني است.
اختيارات اكو بسيار گسترده است و قوانين هيچ كدام از كشورها نمي‌تواند محدود‌كننده اكو در زمينه تصميم‌گيري براي بهبود همكاري‌هاي منطقه‌يي باشد. اعضاي اكو از حداكثر حمايت‌هاي سياسي برخوردار هستند و حتي مصونيت‌هاي قضايي براي بهبود عملكرد اين تشكل در نظر گرفته شده است. هدف اصلي اين تفاهمنامه تدوين برنامه مشترك جهت توسعه منابع انساني و بهره‌برداري از منابع طبيعي، توسعه همگرايي بخش دولتي و خصوصي با تاكيد بر آزادسازي اقتصادي، توسعه زيربناهاي حمل و نقل و ارتباطات، تلاش در جهت ادغام تجارت كشورهاي منطقه با تجارت جهاني و ارتقاي همكاري‌هاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، فني و علمي و گسترش تجارت درون منطقه‌يي و فرامنطقه‌يي و حذف موانع تجاري بود. با وجود آنكه مقر اصلي اكو در تهران است اما ايران هيچگاه موفق نشد از اين مزيت استفاده‌يي انجام دهد. طرح استفاده از تعرفه‌هاي ترجيحي سال‌هاست كه در اكو درحال بررسي است. همچنين قوانين مناسبي همچون قانون حمايت از سرمايه‌گذاري در كشورهاي عضو اكو در سال 87 به تصويب رسيد. اما مهم‌ترين مساله قانون موافقت تجاري اكو يا اكوتاست. اين نخستين قدم در راه آزادسازي تجاري بين كشورهاي عضو اكو بود هر چند به نظر مي‌رسد براي دستيابي به اين هدف راه درازي باقي مانده است.
اتاق بازرگاني و صنعت اسلام
سومين نهاد بين‌المللي كه اتاق در آن عضويت دارد، اتاق بازرگاني كشورهاي اسلامي است كه در منشور كنفرانس اسلامي مصوب سومين اجلاس وزيران خارجه دول اسلامي در سال 1350 به تصويب رسيد و توسط جعفر شريف‌امامي، رييس وقت مجلس سنا اعلام شد. براساس اين موضوع كنفرانس كشورهاي اسلامي شكل گرفت كه يكي از جنبه‌هاي همكاري بحث‌هاي اقتصادي بود. اما مهم‌ترين قدم اجراي در سال 1373 با تصويب موافقتنامه ارتقاي حمايت و تضمين سرمايه‌گذاري بين كشورهاي عضو كنفرانس اسلامي شكل گرفت. قواعد مختلف در كشورهاي اسلامي به ويژه كشورهايي كه از قانون اسلام مانند قواعد نفي سبيل استفاده مي‌كردند، باعث مي‌شد كه سرمايه‌گذاري در اين كشورها با محدوديت‌هايي روبه‌رو باشد و در اين تفاهمنامه اين محدوديت‌ها براي كشورهاي اسلامي تا حدي برداشته شد.
در نهايت توافقات بين كشورهاي اسلامي باعث همكاري ميان اين كشورها شد و امروز شاهد فعاليت نهادهاي مختلف زير نظر اتاق بازرگاني ايران مانند ايكريك(مركز تحقيقات و اطلاع‌رساني اتاق اسلامي) هستيم. از وظايف اتاق اسلامي مي‌توان به كمك به شركت‌هاي كوچك و متوسط در كشورهاي اسلامي براي غلبه بر اين چالش‌ها و استفاده از فرصت‌هاي موجود، جمع‌آوري، تجزيه و تحليل و انتشار اطلاعات تجاري بين كشورهاي اسلامي و همچنين ايجاد يك بانك اطلاعاتي در اين كشورها، انجام مطالعات و تحقيقات براي كمك به حاميان مالي طرح‌هاي توسعه مشترك در كشورهاي اسلامي و همچنين كارآفرينان فعال در اين كشورها و كمك به اين طرف‌ها در آماده‌سازي طرح‌هاي امكان سنجي بر اساس رهنمود‌هاي بانك توسعه اسلامي و مطالعه و تحقيق درباره چگونگي تشكيل بازار مشترك اسلامي اشاره كرد.
عدم عضويت در چندين پيمان و تشكل بين‌المللي
اين 3 نهاد اصلي تنها نهادهاي بين‌المللي هستند كه اتاق بازرگاني ايران به صورت رسمي در آنها عضويت دارد. در حقيقت چندين توافق، تفاهمنامه و تشكل بين‌المللي وجود دارد كه باعث ارتقاي همكاري بين فعاليت اتاق بازرگاني با ساير تشكل‌ها مي‌شود اما اتاق ايران هيچگاه برنامه مشخصي براي عضويت در آنها نداشته است. هر چند در دهه70 و تا حدي در دهه 80 شاهد تلاش‌هايي براي استفاده از ظرفيت‌هاي اين 3 تشكل بوديم اما عضويت در اين 3 تشكل ثمره چيزي است كه به ما ارث رسيده نه آنچه با برنامه‌ريزي به دست آمده است.
از طرف ديگر دو تشكل عضو پيمان‌هاي منطقه‌يي هستند و جنبه عمومي در بين كشورهاي جهان ندارد. به نظر مي‌رسد، تغيير در رويكرد بخش بين‌الملل اتاق بازرگاني و آشنايي با پتانسيل‌هايي كه اتاق بازرگاني ايران مي‌تواند در نهادهاي جهاني به دست آورد، قابليت تغيير در اين شرايط را دارد.
منبع:تعادل
یک نظر اضافه کنید
شماره موبایل شما منتشر نخواهد شد.پر کردن فیلد های ستاره دار اجباری است.*
امتیاز شما