شروط پیشروی بخش نیروی ایران در بازارهای صادراتی

صادرات خدمات فنی و مهندسی در بخش نیرو در آمارهای صادراتی سهم بالایی را به خود اختصاص داده است. صنعت برق به دلیل بومی‌سازی طی سال‌های گذشته از ظرفیت‌های بالایی در ارائه خدمات فنی و مهندسی خارج از مرزهای ایران برخوردار است. امتیازهایی مثل نیروی انسانی متخصص و دانش مهندسی بالا باعث شده است که در مناقصات بین‌المللی رتبه‌های اول تا سوم را کسب کنیم و در بازارهای منطقه‌ای به جایگاه ویژه‌ای برسیم و البته ارتقای دیپلماسی اقتصادی و سیاسی برای بهره‌برداری بیشتر از فرصت‌های پیش رو یکی از الزامات حفظ و بهبود جایگاه ایران در این بازارهاست. ایران همیشه در صادرات خدمات فنی و مهندسی پیشتاز بوده است و توانسته در بازار کشورهای همسایه که در صنعت برق از جایگاه پایینی برخوردارند مؤثر باشد. ساخت نیروگاه با ظرفیت‌های مختلف، خطوط انتقال، پست‌های توزیع، پست‌های انتقال  و شبکه‌های هوشمند تنها خدمات فنی و مهندسی در حوزه برق است و به‌طورکلی در حوزه نیرو به‌ویژه آب و فاضلاب ایران توانسته در ساخت شبکه های آب‌رسانی، ایستگاه‌های تلمبه‌خانه و ایستگاه‌های تسویه آب فعالانه خدمات‌رسانی کند.

فروش انواع کالا تولید ایران در حوزه صنعت برق و نیرو از دیگر ظرفیت‌های این صنعت پیشرو در منطقه است. کابل، ترانسفورماتور، انواع و اقسام تجهیزات و کالای مورداستفاده در صنعت برق در ایران تولید و صادر می‌شود و در این زمینه ظرفیت خالی بسیار داریم. آنچه در این زمینه تهدیدی برای افزایش صادرات به نظر می‌رسد ضعف دستگاه‌های کنترل و نظارت بر عدم ورود جنس نامرغوب  از کشور است. کشورهای اروپایی در بازار کشورهایی مثل سریلانکا با ما رقابت می‌کنند و برای حفظ این بازارها حفظ استانداردها در تولید ضروری است.  

دو شرط حفظ سهم ایران از بازارهای خدمات و کالای صنایع برق جهان حفظ استانداردها و استفاده از ظرفیت‌های دیپلماتیک ایران برای حضور مؤثرتر است. ایران باید در هر شرایطی از ورود کالای نامرغوب به بازارها جلوگیری کند.

نکته حائز اهمیت دیگر در این زمینه جلوگیری از شکل‌گیری رقابت مخرب است. شرکت‌های داخلی در ایران نباید در مناقصات خارجی باهم رقابت کنند. گاه دیده‌شده که در مناقصات خارجی شرکت اول تا چهارمی که 30 درصد از قیمت پیشنهادی را پوشش می‌دهند ایرانی هستند و شرکت‌های بعدی اروپایی‌اند. این مسئله باعث می‌شود که قیمت صدور خدمات فنی و مهندسی ایران در مناقصات کاهش پیدا کند و این در حالی است که اگر شرکت‌های ایرانی با هماهنگی بیشتری در مناقصات شرکت کنند، امکان افزایش قیمت و ارزآوری بیشتر برای کشور فراهم می‌شود. بعضاً در مواردی مسئولان در سفر به کشورهای دیگر قول همکاری شرکت‌های ایرانی را باقیمت کمتر به کشورهای همسایه می‌دهند و این در حالی است که می‌توانیم در مناقصات بین‌المللی باقیمت بهتری پروژه‌ها را به دست بگیریم.

کشورهای همسایه ایران بهترین بازار برای خدمات و کالای بخش نیرو به‌ویژه صنعت برق کشور است. این بازار، تا سالیان سال بازار جذابی برای شرکت‌های ایرانی است و حتی شرکت‌های اروپایی برای فعالیت در بازارهای منطقه خاورمیانه علاقه به مشارکت با شرکت‌های ایرانی دارند. ایرانیان با توجه به تجربیاتی که طی این سال‌ها کسب کردند می‌توانند پروژه‌ها را با روش‌هایی ارزان‌تر و باکیفیت بهتر انجام دهند. ظرفیت افزایش درآمدهای ارزی ناشی از صدور خدمات فنی و مهندسی به 20 تا 30 میلیارد دلار را در این بخش‌داریم و بخش مهم دیگر صادرات الکتریسیته به 15 کشور همسایه است که اغلب به برق و گاز ایران نیازمندند. در این حوزه نیاز داریم دولت فضای بیشتری را به فعالیت بخش خصوصی اختصاص دهد. اگر بازار صدور الکتریسیته به کشورهای همسایه به بخش خصوصی سپرده شود، این ظرفیت راداریم تا به درآمدی 10 میلیارد دلاری در این زمینه برسیم. ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی‌اش می‌تواند  به هاب انرژی در منطقه تبدیل شود و برای رسیدن به این هدف، نظارت دولت، حفظ قیمت و حضور بیشتر بخش خصوصی الزامی است.

منبع:اتاق بازرگانی تهران