چالش اصلی صادرات غیرنفتی

در پی انتقادات نسبت به عدم حضور شرکت‌های خصوصی توانمند ایرانی در صادرات و اینکه ۹۴ درصد از صادرکنندگان فعال نیستند، رئیس سازمان توسعه تجارت تاکید کرد که صادرکنندگان منزوی شده‌اند. به طور کلی اگر بخواهیم صادرات غیرنفتی افزایش پیدا کند باید تحلیلی ریشه‌ای و نظام‌مند داشته باشیم. طبیعی است بخشی از مسائل و مشکلات و چالش‌های صادراتی ایران، معضلات ساختاری است که به رقابت‌پذیر نبودن بخش عمده‌ای از محصولات تولیدی واحدهای صنعتی و بنگاه‌های اقتصادی کشورمان مربوط می‌شود. بنابراین دلیل اینکه صادرات غیرنفتی ما افزایش پیدا نمی‌کند این است که ساختار نفتی و رانتی در اقتصاد ایران حاکم است. به عبارت دیگر عملا به جای آنکه روی بهره‌وری و رقابت‌پذیری تمرکز کنیم، ساختار تولیدی کشورمان را به صورت رانتی درآورده‌ایم. اگر بنگاه‌های تولیدی و اقتصادی کشورمان را بررسی کنید، می‌بینید یا این بنگاه‌ها بر اساس یک شرایط خاصی ایجاد شده‌اند یا آن تحلیل بازاری که باید انجام شود، انجام نشده است. در حال حاضر بنگاه‌هایی در کشورمان مشغول به کار هستند که با ساختار اقتصاد بین‌المللی و شرایط به‌شدت رقابتی اقتصاد امروز هماهنگ نیستند. اگر این هماهنگی را به وجود نیاوریم یا چالش‌های مربوط به فناوری و بازار را از بین نبریم، طبیعی است امکان اینکه محصولات صادراتی ما بتوانند در بازار‌های جهانی و رقابی عرض اندام کنند و ماندگاری داشته باشند، از بین می‌رود. از طرف اگر کشورهای هدف صادرات ایران را مورد بررسی قرار دهید، می‌بینید عمدتا افغانستان و عراق و کشورهای حاشیه اطراف خودمان هستند. باید گفت این کشورها به دلیل آنکه با مشکلات امنیتی مواجه هستند مقصد صادراتی بادوام و باثباتی برای ما به حساب نمی‌آیند. ما باید کشورهای هدفمان را از کشورهای دارای بی‌ثباتی به کشورهایی منتقل کنیم که هم دارای ثبات اقتصادی هستند و ما را به اهداف صادراتی می‌‌رسانند. بنابراین یک مشکل عمده در راه صادرات کشورمان رقابت‌پذیر‌نبودن محصولات تولیدی بنگاه‌های صنعتی ماست. دلیل رقابت‌پذیرنبودن این است که ما در ایجاد این بنگاه‌ها در سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی که در حال تولید آنها هستیم، بررسی‌های دقیق کارشناسی را آن‌طور که باید و شاید مورد توجه قرار نداده‌ایم. این موضوع باعث شده تا ما بنگاه‌ها و فعالیت‌های تولیدی بسیاری داشته باشیم، اما این موضوعات بدون توجه به بازار هدف، به‌ویژه بازار خارجی و رقابت‌پذیربودن آن صورت گرفته است. طبیعی است وقتی محصولاتی تولید شود که در بازار رقابتی امروز نتواند حرفی برای گفتن داشته باشد، امکان صادرات نیز به وجود نمی‌آید. حتی در بازار داخلی بسیاری از محصولات داخلی نمی‌توانند در کنار سیل قاچاقی که وجود دارد، موفق عمل کنند. در نتیجه اگر می‌‍خواهیم صادرات ما روند رشد مستمر به خود بگیرد، باید در سطح خرد و کلان به رقابت‌پذیرترکردن بنگاه‌های اقتصادی و بهبود فضای کسب و کار خود تمرکز کنیم تا بنگاه‌ها با خیال راحت بتوانند در فضای کسب و کار با ثبات فعالیت کنند و محصولات مناسبی تولید کنند.
 

منبع:آرمان