جهش دوم در صنعت پتروشيمي
جهش دوم در صنعت پتروشيمي
تهران، ديروز و امروز ميزبان سيزدهمين همايش بين‌المللي پتروشيمي موسوم بهIPF2017 است. آخرين دوره برگزاري اين همايش به آذر سال 94 بازمي‌گردد. در آن زمان ايران و 6 كشور قدرتمند جهان بر سر موضوع هسته‌يي با يكديگر به توافق رسيدند و مفهوم جديدي به نام برجام را به ادبيات سياسي و اقتصادي ايران وارد كردند. IPF2015 در شرايطي برگزار مي‌شد كه ايران در آستانه اجرايي شدن توافقنامه هسته‌يي و برداشته شدن تحريم‌ها قرار داشت تا درهاي اقتصاد و صنعت ايران مجددا به روي سرمايه‌گذاران خارجي باز شود. به همين دليل هم بود كه گردهمايي قبلي پتروشيمي يك مهمان ويژه داشت. اين مهمان كه محمدجواد ظريف نام داشت در آن همايش به ايراد سخن پرداخت و برگزاري IPF2015 در آستانه روز اجراي برجام را بازگشايي دريچه جديدي به روي صنعت پتروشيمي دانست. از آن تاريخ تا امروز بيش از يك سال مي‌گذرد. برجام در مسير اجرايي خود هر چند با حواشي و بعضا چالش، به پيش مي‌رود. در اين بين مي‌توان گفت كه صنعت پتروشيمي هنوز نتوانسته در مقايسه با صنايع ديگر همچون خودروسازي يا صنايع هواپيمايي يا حتي بخش بالادستي نفت، نفع قابل‌توجهي از برجام ببرد. هرچند برخي تفاهمنامه‌ها با شركت‌هاي اسم و رسم‌داري همچون توتال و لينده براي ساخت واحدهاي پتروشيمي نيز به امضا رسيده اما هنوز تا نهايي شدن آنها فاصله وجود دارد. بنابراين مي‌توان گفت اگر دوره قبلي فرصتي براي معرفي مهم‌ترين فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري براي شركت‌هايي بود كه قصد داشتند بعد از برجام به ايران بيايند، اين دوره از همايش بين‌المللي پتروشيمي را بايد فرصتي براي نهايي كردن مذاكرات و حتي انعقاد قراردادهاي جديد دانست. موضوعي كه محور صحبت‌هاي سخنرانان اين همايش ازجمله بيژن زنگنه وزير نفت، مرضيه شاهدايي مديرعامل شركت ملي پتروشيمي، اميرحسين زماني‌نيا معاون وزير نفت در امور بين‌الملل و ديگران را تشكيل مي‌داد. صنعت پتروشيمي ايران در برنامه ششم توسعه اهداف بزرگي را در زمينه افزايش توليد و صادرات نشانه رفته كه وزير نفت از آن به‌عنوان جهش دوم صنعت پتروشيمي ياد مي‌كند كه برخلاف جهش اول صنعت پتروشيمي بخش دولتي در آن نقشي نداشته و به دست بخش خصوصي و با حضور سرمايه‌گذاران خارجي اتفاق خواهد افتاد. اما پس از روي كار آمدن دولت جمهوري‌خواه دونالد ترامپ، نااطميناني‌هايي در رابطه با حضور شركت‌هاي خارجي در ايران و كمك به صنعت پتروشيمي اين كشور براي پوست‌اندازي به وجود آمده است. امري كه مسوولان ايراني نيز نسبت به آن واقف هستند و از فرصت همايش روز گذشته استفاده و سعي در جلب اطمينان خاطر سرمايه‌گذاران كردند. اميرحسين زماني‌نيا كه يكي از سخنرانان پنل اول اين همايش بود، تمديد اخير تعليق تحريم‌هاي ايران توسط ترامپ براساس مفاد برجام را نشانه بي‌اساس بودن نگراني‌ها در اين زمينه دانست و به نوعي خواستار اين شد كه سرمايه‌گذاران اروپايي و آسيايي بدون توجه به حرف‌هاي مطرح شده از كاخ سفيد، به ايران بازگردند. گزارش «تعادل» از نخستين روز همايش بين‌المللي پتروشيمي را در ادامه مي‌خوانيد.
در روزهايي كه رسانه‌هاي ايران غرق در اخبار انتخابات دوازدهمين دوره رياست‌جمهوري هستند، مركز همايش‌هاي بين‌المللي صدا و سيما ميزبان يكي از مهم‌ترين گردهمايي‌هاي ساليان اخير صنعت پتروشيمي بود. صنعتي كه در دولت يازدهم و با استفاده از ظرفيت موجود خود توانست افزايش توليد و صادرات قابل‌توجهي را ثبت و تعدادي پروژه جديد نيز به بهره‌برداري برساند. اما اين صنعت براي ادامه حركت نياز به تزريق خون جديد در رگ‌هاي خود دارد و IPF2017 بهترين فرصت براي تحقق اين موضوع است. همايش بين‌المللي پتروشيمي تقريبا هر سال برگزار مي‌شود، اما تفاوت اين دوره از همايش در برهه زماني ويژه‌يي است كه در آن قرار گرفته است. با گذشت قريب به يك سال و نيم از اجراي برجام، روي كار آمدن دونالد ترامپ در امريكا و انتخابات رياست‌جمهوري پيش روي ايران پارامترهايي هستند كه سرمايه‌گذاران را گهي به جلو و گهي به عقب مي‌راند.
مقام‌هاي ايراني نيز روز گذشته بيش از هر چيز سعي كردند با معرفي جاذبه‌هاي صنعت پتروشيمي و ايجاد اطمينان‌خاطر از مسائل سياسي، دل شركت‌هاي خارجي را براي ورود به ايران قرص كنند.
خيز پتروشيمي براي جهش دوم
مهم‌ترين سخنران روز گذشته بدون شك بيژن زنگنه وزير نفت بود كه در روزهاي اخير و با بهره‌برداري از پروژه‌هاي تاريخي در منطقه پارس‌جنوبي موردتمجيد فعالان و رسانه‌ها قرار گرفت. اما برخي كارشناسان معتقدند كه زنگنه آنچنان كه به بخش بالادستي صنعت نفت بها مي‌دهد به توسعه بخش پايين‌دستي اين صنعت نمي‌پردازد. وزير نفت روز گذشته سعي كرد با ارائه آمار و ارقام توليد و صادرات صنعت پتروشيمي از اين جنبه عملكرد وزارتخانه خود نيز دفاع كند. به گفته زنگنه در سال گذشته، با تامين بيشتر خوراك و برداشته شدن بخشي از سدهاي پيش‌رو، صنعت پتروشيمي شاهد رشد وزني 10درصدي در توليد و صادرات بوده و از ابتداي سال 95 تا پايان دولت يازدهم ميزان توليد حدود 8ميليون تن افزايش پيدا مي‌كند.
مرضيه شاهدايي مديرعامل شركت ملي پتروشيمي نيز كه يكي از سخنرانان اين مراسم بود، آمارهاي بيشتري از عملكرد صنعت پتروشيمي در سال 95 ارائه كرد. به گفته وي، ظرفيت توليد اين صنعت در اين سال به 62ميليون تن رسيد. به گفته مديرعامل NPC، در اين سال توليد محصولات پتروشيمي به 50ميليون تن و حجم فروش خالص به 28ميليون تن رسيد. ارزش فروش محصولات در اين سال تقريبا 15ميليارد دلار بوده است. همچنين به گفته شاهدايي حجم صادرات در سال گذشته حدود 21ميليون تن بوده كه ارزشي معادل 9.4ميليارد دلار داشته است.
در سال گذشته همچنين 11طرح پتروشيمي با سرمايه 3.4ميليار دلاري به بهره‌برداري رسيد. معاون وزير نفت در امور پتروشيمي وعده داد كه امسال نيز 7طرح ديگر با سرمايه 9ميليارد دلار تكميل شود و بدين‌ترتيب ظرفيت توليد اين صنعت به 72ميليون تن برسد.
همچنين در اين مراسم بيژن زنگنه به اتخاذ تصميم نظام براي جهش دوم در صنعت پتروشيمي به تفاوت آن با جهش اول اين صنعت اشاره كرد و گفت: «در جهش جديد، اين‌بار دولت مانند سال 76 نقش متصدي و مباشر اصلي را ايفا نخواهد كرد. البته شركت ملي پتروشيمي نقش راهبردي از طريق توسعه زيرساخت‌ها و امكانات زيربنايي، پژوهش‌هاي توسعه‌يي، شناسايي مناطق مستعد بر پايه آمايش سرزمين، معرفي طرح‌هاي سرمايه‌گذاري و تخصيص خوراك به متقاضيان را برعهده خواهد داشت.»
باتوجه به تركيب منحصر به‌فرد منابع گاز طبيعي و نفت در ايران، خوراك پتروشيمي همواره يكي از مزيت‌هاي اصلي اين كشور در رقابت با رقيبان خود بوده است. زنگنه در ادامه به يكي از اقدام‌هاي مهمي كه براي نخستين‌بار و با هدف تامين خوراك مجتمع‌هاي پتروشيمي در دولت يازدهم صورت گرفته، اشاره كرد و بيان داشت: «تاكنون به‌طور عمومي خوراك پتروشيمي‌ها به صورت محصولات جانبي (By Product) پالايشگاه‌هاي گازي يا نفتي ما بودند. ما تصميم گرفتيم طرح‌هايي را اختصاصا براي تامين خوراك پتروشيمي‌ها اجرا كنيم.» طرح‌هاي توسعه تنگه‌بيجار و مخازن خامي در ميدان‌هاي اهواز، مارون و ديگر ميدان‌ها براي توليد NGL از جمله طرح‌هايي است كه به گفته زنگنه با هدف تامين اختصاصي خوراك پتروشيمي‌ها در حال ساخت هستند يا تكميل شده‌اند.
طرح موضوع خوراك فرصتي شد تا وزير نفت مجددا موضوع قيمت‌گذاري خوراك را نيز مطرح كند. وي با اشاره به اينكه تعيين قيمت خوراك‌هاي اصلي همچون اتان، پروپان، بوتان، NGLs و گاز طبيعي صورت گرفته و در بلندمدت نيز ميزان تخفيف‌هاي اعمالي در صورت تكميل زنجيره ارزش مشخص مي‌شود مجددا به فشارهايي كه براي كاهش قيمت خوراك وجود دارد، پرداخته و آن را تمركز بر منافع كوتاه‌مدت دانست كه آينده بلندمدت را تضمين نمي‌كند. واگذاري طرح‌هايي همچون NGL2400، NGL3100، NGL3200، بيدبلند2؛ اتان‌گيري فازهاي 6، 7، 8 و 12پارس‌جنوبي و مجموعه پارسيان به بخش خصوصي و عمومي از سياست‌هاي جديدي است كه به گفته زنگنه در دوره جديد وزارت خود اتخاذ كرده است.
صحبت‌هاي زنگنه حامل خبر مهم ديگري براي سرمايه‌گذاران نيز بود. وزير نفت اعلام كرد كه گازهاي مشعل كه ظرفيت جديدي براي تامين خوراك مجتمع‌هاي پتروشيمي است در صورت وجود متقاضي با قيمتي نزديك به رايگان در اختيار آنها قرار مي‌گيرد.
دولتي كه زنگنه عضو آن است كمتر از يك‌ماه ديگر در رقابت با مخالفان خود در آستانه راي مردم قرار مي‌گيرد. مي‌توان گفت كه تركيب كانديداهاي موجود گوياي اين است كه در صورت راي مجدد مردم به حسن روحاني، ايران شاهد ادامه روند بازگشت سرمايه‌گذاران خارجي خواهد بود و در غير اين‌صورت و با توجه به مواضع كانديداهاي اصولگرا، اين مسير با موانع جدي مواجه خواهد شد. زنگنه روز گذشته به اين موضوع اشاره و اظهار كرد: «مردم در 29ارديبهشت تصميم خواهند گرفت شركت‌هاي خارجي به ايران بيايند يا فرار كنند.»
مذاكره با توتال ادامه دارد
چند ماه پيش بود كه توتال اعلام كرد براي انعقاد قرارداد توسعه فاز 11پارس‌جنوبي منتظر تصميم ترامپ در مورد تمديد يا توقف تعليق تحريم‌هاي ايران مي‌ماند. اكنون كه دولت جمهوري‌خواه ترامپ با وجود تمام رجزخواني‌ها براي ايران در عمل نشان داده كه به برجام پايبند است، انتظار مي‌رود كه قرارداد با توتال نيز به زودي امضا شود. در اين رابطه وزير نفت در حاشيه همايش بين‌المللي پتروشيمي و در پاسخ به پرسش «تعادل» در رابطه با آخرين وضعيت مذاكره با غول نفتي فرانسوي اظهار كرد: «مذاكره با توتال هيچ‌وقت قطع نشد و ادامه داشت و اكنون نيز اين مذاكرات در حال پيشرفت است.»
اما نااطميناني‌هاي مربوط به حضور ترامپ در كاخ سفيد فقط به موضوع قرارداد توتال محدود نمي‌شود و به نظر مي‌آيد، دغدغه بسياري از سرمايه‌گذاران خارجي مايل به حضور در ايران است. اين نكته را مي‌توان از صحبت‌هاي ديروز اميرحسين زماني‌نيا در پنل «بازار پتروشيمي و روندهاي تكنولوژي» دريافت. معاون بين‌الملل وزير نفت در ابتداي سخنراني خود اعلام كرد كه در ماه‌هاي اخير صحبت‌هاي بسياري درباره فضاي سرمايه‌گذاري در ايران با انتخابات جديد امريكا و نااطميناني‌هاي به وجود آمده پس از انتخاب ترامپ مطرح شده است. نااطميناني‌هايي كه فقط مختص به سرمايه‌گذاري در ايران نيست و در خود امريكا و اروپا نيز به چشم مي‌آيند. وي به سخنراني كه دو ماه پيش در فرانكفورت كرده بود، اشاره كرد و گفت كه در آنجا اعلام كرده كه نااطميناني‌هاي مربوط به دولت ترامپ چيزي جز يك وقفه كوتاه و موقت نيست. او افزود: «دو ماه قبل، پيشبيني كردم كه براساس اطلاعات منتشر شده از سوي كشورهاي اروپايي و ايالات‌متحده، احتمال همراهي ترامپ با برجام محتمل‌تر به نظر مي‌رسد.»
وي نخستين حركت دولت جديد امريكا (و نه نخستين حرف) در رابطه با تمديد تعليق تحريم‌هاي ايران در 18آوريل را نشانه صحت پيشبيني خود عنوان كرد. او از كساني كه نسبت به فضاي سرمايه‌گذاري در ايران مردد بودند، خواست تا آنچه در 18آوريل اتفاق افتاد را مورد توجه قرار دهند. براساس قانون كنگره امريكا، دولت امريكا بايد هر سه‌ماه يك‌بار در رابطه با ادامه تعليق تحريم‌ها تصميم بگيرد و پيش از اقدام اخير ترامپ، باراك اوباما نيز براي سه‌ماه ديگر تحريم‌هاي ايران را تعليق كرده بود.
زماني‌نيا در ادامه صحبت‌هاي خود به تغيير روند مذاكرات پس از تصميم اخير دولت امريكا اشاره كرده و بيان داشت: «من مي‌توانم شهادت بدهم كه در همين چند روز گذشته مذاكرات با شركت‌هاي بين‌المللي نفتي و گازي شتاب بيشتري به خود گرفته است. پيشبيني مي‌كنيم كه اين سرعت در روزها و هفته‌هاي آتي حتي بيشتر نيز بشود و در دو الي سه‌ماه شاهد امضاي قراردادهاي مختلف باشيم.»
معاون بيژن زنگنه براي ايجاد اطمينان خاطر هر چه بيشتر در سرمايه‌گذاران خارجي به تشريح تعهدات قانوني جمهوري اسلامي در حمايت از سرمايه‌گذاران خارجي پرداخت. هنگامي كه صحبت حمايت از سرمايه‌گذاران خارجي مطرح مي‌شود، بي‌درنگ ذهن فعالان اقتصادي به سمت قانون «تشويق و حمايت سرمايه‌گذاران خارجي» مصوب سال 1380 مجلس ششم مي‌رود. اما ديروز زماني‌نيا از موضوعي سخن گفت كه كمتر به آن پرداخته مي‌شود و آن عضويت ايران در كنوانسيون نيويورك 1981 است كه دادگاه ايراني را به عنوان مرجع داوري بين‌المللي شناسايي مي‌كند.
خبر گازي ويژه زماني‌نيا
معاون امور بين‌الملل وزير نفت در خلال صحبت‌هاي خود در رابطه با افزايش توان توليد گاز ايران و از بين رفتن گپ بين توليد و تقاضا در فصل سرد در برخي مناطق كشور يك خبر داغ نيز مخابره كرد. به گفته زماني‌نيا قرارداد صادرات گاز ايران به عراق نهايي شده است و او در فاصله زماني بين مراسم افتتاحيه و پنل اول همايش ديروز خبر‌دار شده كه مذاكراتي بين حميدرضا عراقي مديرعامل شركت ملي گاز ايران و معاون وزير برق عراق صورت گرفته و پرسش‌ها و مشكلات بانكي به صورت كامل مرتفع شده است و صادرات گاز ايران به اين كشور در يكي، دو روز آينده آغاز خواهد شد.
مصونيت سرمايه‌گذاري‌هاي جاري
از اسنپ‌بك احتمالي
در توافق هسته‌يي ايران و 1+5 شرايطي تحت عنوان اسنپ‌بك گنجانده شده كه از لحاظ آكادميك در صورتي كه هر يك از اطراف توافق به تعهدات خود عمل نكرد، توافق باطل مي‌شود و تحريم‌ها به حالت پيشين خود باز مي‌گردند. زماني‌نيا در سخنان خود خطاب به حاضران در همايش بين‌المللي پتروشيمي، اسنپ‌بك را صرفا موضوعي آكادميك عنوان كرد كه تنها براي تكميل چارچوب توافق به گنجاندن آن در متن نياز بود و هيچ يك از طرف‌هاي قرارداد در فكر عمل نكردن به تعهدات خود هستند.
با اين حال وجود چنين بندي در توافق هسته‌يي مي‌تواند موجب ايجاد شك و ترديد در ميان سرمايه‌گذاران در رابطه با بازگشت تحريم‌ها و از دست دادن سرمايه خود شود. عضو سابق تيم مذاكره‌كننده هسته‌يي به سرمايه‌گذاران اطمينان خاطر داد كه حتي اگر اسنپ‌بك عملياتي و توافق هسته‌يي باطل شود و ايران مجددا تحريم شود، اين موضوع هيچ ارتباطي به سرمايه‌گذاراني كه پيش از اسنپ‌بك در پروژه‌هاي ايران سرمايه‌گذاري كرده‌اند، پيدا نمي‌كند و منافع آنها در امان خواهد بود. به گفته وي اين موضوع در بخش FAQ (بيشترين پرسش‌هاي مطرح شده) اداره خزانه‌داري امريكا و نيز اتحاديه اروپا تشريح شده است. وي همچنين به تسهيل بيشتر فضاي كسب‌وكار براساس متون اداره خزانه‌داري امريكا كه از حدود 5 الي 6ماه پيش براي شركت‌هاي خارجي در نظر گرفته شده اشاره كرد كه شرايط پرداخت هزينه‌ها به سرمايه‌گذاران را تسهيل مي‌كند.
در حاشيه
روز گذشته فارس خبري را با عنوان «تصميم خطرناك زنگنه/ اورهال پالايشگاه‌ها، امسال لغو شد» را منتشر كرد. در اين خبر براساس اظهارات منبعي كه نام و مشخصات آن ذكر نشده است، وزير نفت در يك ابلاغيه، دستور افزايش زمان تعميرات اساسي و دوره‌يي پالايشگاه‌ها از هر 4سال به 5سال يك‌بار خبر داد. بدين‌ترتيب به دستور زنگنه، انجام تعميرات اساسي واحدهاي پالايشگاهي در سال جاري لغو شدند. بيژن زنگنه در واكنش به پرسشي در اين رابطه اظهار كرد: «اين دروغي است كه توسط فارس منتشر شده و دوستان ديگر آنها كه «سه‌گانه دروغ» هستند نيز آن را بازنشر كردند. هيچ بخشنامه‌يي در اين زمينه وجود ندارد و اگر توانستند آن را پيدا كنند، جايزه دارند!»
منبع:تعادل
یک نظر اضافه کنید
شماره موبایل شما منتشر نخواهد شد.پر کردن فیلد های ستاره دار اجباری است.*
امتیاز شما