چرا بازار سرمایه قابل‌اتکا نیست؟

چرا بازار سرمایه قابل‌اتکا نیست؟

یحیی آل اسحاق(عضو هیئت نمایندگان اتاق تهران)

در بیشتر جوامع توسعه‌یافته اقتصادی بنگاه‌های تولیدی برای تأمین مالی بیش از بانک‌ها به بازار سرمایه اتکا می‌کنند. سهم بازار سرمایه در تأمین مالی بنگاه‌ها در دیگر کشورها 90 درصد است اما در ایران این سهم در بهترین حالت به 10 درصد می‌رسد و بیشتر سرمایه یا آورده سرمایه‌گذار است و یا از نظام بانکی تأمین می‌شود. سرمایه‌گذاری بلندمدت برای خرید ماشین‌آلات خطوط تولید و... در دیگر کشورها از طریق بازار سرمایه انجام می‌شود و نظام بانکی بیشتر در تأمین سرمایه در گردش ایفای نقش می‌کند. وضعیت ما در ایران اما برعکس است. درحالی‌که باید سهم بازار سرمایه در تأمین مالی به 90 درصد برسد، بانک‌ها به این میزان سهم دارند. چرا؟

این پدیده در فضای کسب‌وکار ایران دلایل متعددی دارد. دلیل اول این است که نظام تأمین مالی بنگاه‌های بخش خصوصی از طریق بازار سرمایه تسهیل نشده است. حضور شرکت‌ها در بورس به‌راحتی ممکن نیست. این‌طور نیست که اگر کسی سهام یک بانک یا پتروشیمی یا هر شرکت دیگری را خریداری کرده هر وقت که نیاز داشت سهام را بفروشد و پولش را بگیرد. فضای بازار سرمایه مساعد نیست و همان‌طور که دیدید نماد برخی بانک‌ها بیش از شش ماه در بازار سرمایه بسته بود. چنین رخدادهایی علائم بی‌اعتمادی را صادر می‌کند.

دلیل دوم، به عدم شفافیت در بازار سرمایه بازمی‌گردد. فضای فعالیت در این بخش از اقتصاد مبهم است. در زمینه قیمت‌گذاری و بازاریابی دخالت‌هایی وجود دارد که به بی‌اعتمادی در این فضا دامن می‌زند.

دلیل سوم، به تعداد شرکت‌هایی بازمی‌گردد که در بورس پذیرفته شدند. تعداد شرکت‌ها و حجم معاملات برای تأمین سرمایه از این طریق مناسب نیست. حجم معاملات ما محدود است و این هم باز به شرایط ورود سهام به بازار بورس بازمی‌گردد. بااینکه بورس‌های موازی مثل فرا بورس شکل‌گرفته‌اند اما هنوز سامانه آن‌طور که باید عمل نمی‌کند.

دلیل چهارم به عدم ارتباطات بازار سرمایه با بورس‌های جهانی و منطقه‌ای بازمی‌گردد. اگر چنین ارتباطاتی برقرار بود می‌شد از طریق نهاد بازار سرمایه با بورس‌های فعال کشورهای همسایه ارتباط برقرار کرد اما چنین امکانی وجود ندارد. مجموعه این مشکلات اجازه نمی‌دهد تا بازار سرمایه تبدیل به جایگزین مناسبی برای تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی شود. هرچند نباید ناامید بود به این دلیل که شرایط روزبه‌روز بهتر می‌شود.

منبع:اتاق بازرگانی تهران