اینستکس باید با پول نفت کار کند

شرایطی که در حال حاضر برای اینستکس وجود دارد تنها 4 فعالیت مواد غذایی، محصولات کشاورزی، دارو و تجهیزات پزشکی را دربرمی گیرد. یعنی تنها فعالیت های مربوط به دارو، کشاورزی و مواد پایه به صورت مبادله انجام می شود.

در روشی که در اینستکس دیده شده، این سازوکار، یک پایگاه تهاتری است که محاسبات مالی را در این حساب نگه می دارند. کسانی که از ایران کالا به کشورهای اتحادیه صادر می کنند، معادل ارزی صادراتشان در این حساب نگهداری می شود. همین شرکتی که صادر کرده، می تواند از حساب اینستکس معادل صادراتش از کشورهای اروپایی کالا بخرد و پولش را از محل همان صادراتی که از ایران انجام شده و در اینستکس بوده، بپردازد.

در مقابلش اگر بخواهیم کالایی را اول و قبل از صادرات وارد کنیم به این صورت است که باز هم تهاتر انجام می شود. چون حساب اینستکس، یک حساب جمعی-خرجی است نه حساب فردی، لذا آن واردکننده با اجازه مقامات مسئولان در داخل کشور، فرض کنید مواد اولیه دارو و نهاده های کشاورزی و دامی وارد می کند، در حقیقت این شرکت به اینستکس بدهکار می شود. در مقابلش معادل ریالی پول را به شرکتی می دهد که می خواهد از ایران به کشورهای اروپایی صادرات انجام دهد. به این ترتیب در این شکل تهاتر ریالی ارزی انجام می دهد. اروپا هم از آن سمت تهاتر ارزی انجام می دهد.

اما آن چیزی که در فاز اول دیده شده، شامل 4 اقلام بشردوستانه است. فاز دوم که برای اینستکس در نظر گرفته اند، سایر مبادلات است که در اولویت بعد از این 4 محصول، نفت خام و فراورده های نفتی را شامل می شود. در فاز بعدی محصولات پتروشیمی وارد سیستم خواهند شد. اما متاسفانه به دلیل اینکه هنوز فاز اول عملیاتی نشده است، لذا نمی توان هیچ گونه حسابی روی مبادلات نفت خام با اتحادیه اروپا و فراورده های نفتی، مشتقات و محصولات پتروشیمی در نظر گرفت.  

طی این مدت، شرکت های پتروشیمی با اتاق مکاتبات زیادی داشته اند که در چه شرایطی می توانند از اینستکس استفاده کنند که ما هم پاسخ داده ایم، فعلا سازو کاری در اختیار نداریم و در اولویت نیستند. تا پول نفت هم وارد اینستکس نشود، عملا سازوکار خود را نخواهد داشت.

منبع:اتاق بازرگانی تهران