نهمین نشست کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران

نهمین نشست کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران

اعضای کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران، در نهمین گردهمایی خود، نقش نوآوری در بقا و رقابت‌پذیری صنعت را مورد بررسی قرار دادند. در این نشست، موقعیت ایران در قیاس با کشورهای نوآور قرار گرفت و البته راه‌های برون‌رفت از تله عقب‌ماندگی و فعالیت سنتی به بحث گذاشته شد. در نهایت نیز کمیسیون به پیشنهاد اعضا تصمیم گرفت، کمیته نوآوری را برای تقویت حرکت‌های نوآورانه در صنعت ایجاد کند.

در آغاز این نشست کامران باقری، عضو هیات مدیره انجمن مدیریت فناوری در ایران و صاحب‌نظر در حوزه نوآوری که در این جلسه به تحلیل نقش نوآوری در بقا و رقابت‌پذیری صنعت پرداخت، سخنان خود را با این عبارت آغاز کرد که آنچه به عنوان صنعت سنتی شناخته ‌می‌شود، در معرض فروریزی است.

او در ادامه به آمار صادرات ایران و ترکیب آن در سال 2016 اشاره کرد و گفت: صادرات ایران عمدتا مبتنی بر محصولاتی نظیر نفت، پتروشیمی و تا حدودی خشکبار بوده و محصولاتی از جنس تکنولوژی، سهم اندکی در ترکیب صادراتی کشور دارند.

 باقری سپس با اشاره به وضعیت ایران در شاخص نوآوری گفت: رتبه ایران در این شاخص معادل 75 است؛ اما کشورهایی نظیر امارات رتبه 35 و عربستان رتبه 55 را دارند و کویت هم توانسته است رتبه 56 را کسب کند.

او در گزارش خود با نشان دادن جلوه‌هایی از حرکت شتابناک نوآوری در شرکت‌های مطرح جهان ادامه داد: برای مثال در شرکتی نظیر سامسونگ، در سال 2016 بیش از 7 هزار اختراع صورت گرفته است و این بدان معناست که این شرکت در هر روز شاهد حدود 20  اختراع بوده است.

 عضو هیات مدیره انجمن مدیریت فناوری، فروریزش صنایع سنتی را در چهار پرده به نمایش گذاشت و گفت: سرنوشت صنعتی که بدون تکنولوژی تولید شده و تولید آن حدود30 تا 40 سال به همان ترتیب ادامه پیدا کند محتوم به شکست است.

 او چرخه عمر کوتاه را به عنوان پرده دوم شکست صنایع سنتی عنوان کرد و گفت: هرچه، سیکل تغییر در صنعت کوتاه‌تر باشد، انتقال خط تولید آن به کشور معنایی پیدا نمی‌کند. به بیان دیگر، مدل سنتی انتقال خط تولید منسوخ شده و ‌می‌شود. در واقع شرکت‌هایی که به ماندگاری ‌می‌اندیشند، همواره باید محصول یا ایده‌ای جدید برای عرضه داشته باشند.

باقری پیچیدگی و پراکندگی دانش را به عنوان یکی دیگر از موانع تداوم حیات صنایع سنتی دانست و گفت که اکنون اغلب محصولات دارای پیچیدگی هستند. او با اشاره به اینکه اکنون چین به قطب تولید علم در جهان تبدیل شده است، ادامه داد: در حال حاضر چین بیش از یک میلیون اختراع در سال به ثبت ‌می‌رساند. اما در سال 2013 میزان اختراع در چین حدود 825 هزار مورد برآورد ‌می‌شد که نسبت به سال قبل از آن 26 درصد رشد نشان ‌می‌داد. آمریکا با حدود 570 اختراع نیز در جایگاه بعدی قرار گرفت که این رقم با 5 درصد رشد نسبت به سال قبل از آن تحقق یافته بود.

باقری به نقش پرررنگ دارایی‌های فکری نیز پرداخت و در این باره گفت: مفهوم صنعت و کسب‌وکار تغییر یافته و دارایی‌های فیزیکی جای خود را به دارایی‌های فکری داده است. اما در ایران هنوز دارایی‌های فیزیکی در کانون توجه قرار دارد.

 او با بیان اینکه ادامه فعالیت کسب‌وکارهای غیرنوآور، دشوار خواهد بود، تصریح کرد: کسب‌وکاری‌هایی که به دنبال تداوم فعالیت‌های خود هستند باید به این مساله بیاندیشند که چه محصول جدیدی می‌توانند به دنیا عرضه کنند.

تبدیل یک کارخانه متروکه به خانه استارت‌آپ‌ها

در ادامه این نشست، محمود کریمی، توضیحاتی در باب کارخانه نوآوری ارائه کرد که به مرکز رشد و فضای استقرار استارت‌آپ‌ها تبدیل شده است. بر اساس آنچه کریمی توضیح داد، یکی از کارخانه‌های متروکه در اطراف تهران، تغییر کاربری داده شده و هدف مدیران این کارخانه آن است که روند شکل‌گیری را تسهیل کنند. در واقع قرار است، ایده‌پردازان، شتاب‌دهنده‌ها و انکیوباتورها در این کارخانه گرد هم بیایند.

به گفته کریمی، استارت‌آپ‌هایی که از مرحله شکل‌گیری عبور کرده و در حال توسعه بازار هستند، ‌می‌توانند از دفاتر اختصاص و فضای اشتراکی که برای استارت‌آپ‌های مرحله رشد در نظر گرفته شده، استفاده کنند. بر این است حدود پنج هزار متر مربع به فضای استقرار استارت‌آپ‌های در حال رشد اختصاص داده شده است و امکاناتی نظیر اینترنت، تلفن و نظافت به آنها ارائه ‌می‌شود. او همچنین علت انتخاب این ملک برای تمرکز استارت‌آپ‌ها را دسترسی آسان به مترو، ایستگاه اتوبوس، ترمینال اتوبوسرانی، فرودگاه مهرآباد و ترمینال مسافربری عنوان کرد.

کارخانه نوآوری تجربه‌ای موفق

پس از ارائه این توضیحات، مهدی پورقاضی که ریاست کمیسیون صنعت و معدن اتاق را برعهده دارد، نسبت به بازدید کمیسیون از کارخانه نوآوری اعلام آمادگی کرد. او در ادامه سخنانش با اشاره به گزارشی که باقری ارائه داد گفت: تمرکز این گزارش، روی حرکت‌های نوآورانه در جهان بود و به این مساله نپرداخت که به چه دلیل ایران نتوانسته است در زمینه نوآوری پیشرفت‌های قابل‌ملاحظه‌ای داشته باشد و اکنون راهکار جبران این عقب‌ماندگی چیست؟

او گفت: در صنایع کشور واحد پژوهش وجود دارد اما این واحد‌ها از کارایی لازم برخوردار نیستند. در دیگر کشورها نیازهای آینده پیش‌بینی ‌می‌شود و راهکارهای تامین این نیازها برآورد ‌می‌شود. حال آنکه در ایران، صنایع عمدتا گرفتار مسایل روزمره هستند. اکنون باید ببینیم اتاق تهران چگونه ‌می‌تواند کمک کند که فرآیند نوآوری در صنایع شکل بگیرد.

رضا قنبری کارشناس کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران این پیشنهاد را مطرح کرد که کارخانه نوآوری به عنوان بنچ‌مارک مورد مطالعه قرار گیرد و کمیسیون  با ایجاد کمیته «نوآوری» با آن کارخانه  و شرکت‌هایی از این دست همکاری مستمر داشته باشد.

مرتضی لطفی، نایب‌رییس کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران نیز از برنامه شستا برای ایجاد شهرک علمی و فناوری پردیس 2 با همکاری معاونت علمی و فناوری خبر داد و گفت: مقرر شده است کارخانه پارس الکتریک به ایجاد شهرک علمی و فناوری پردیس 2 اختصاص پیدا کند. تا بدین ترتیب یک حیات خلاقانه‌ای در این منطقه شکل بگیرد.

حسین حقگو، دیگر کارشناس کمیسیون، نیز بر این عقیده بود که موانع حرکت به سوی نوآوری بیش از آنکه از جنس تکنولوژیک باشد، به اقتصاد سیاسی کشور ارتباط پیدا ‌می‌کند. ضمن اینکه در ایران هنوز حقوق مالکیت معنوی به رسمیت شناخته نمی‌شود. او گفت: نوآوری در ایران یک فرآیند ساده کارگاهی نیست و موارد جدیدی که مطرح ‌می‌شود، منجر به برخورد گروه‌های سیاسی و ذینفعان خواهد شد.

محمدرضا فیاض، مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت و عضو کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران گفت: به هر حال سایر جوامع نیز با موانعی در مسیر نوآوری مواجه بوده‌اند؛ مهم این است که بدانیم آنها این موانع را برطرف کرده یا با آن به نبرد برخاسته‌اند. آنچه در ایران مشاهده ‌می‌شود، آن است که به جای حل مسایل با آنها نبرد صورت ‌می‌گیرد. لازم است که آموزش فهم نوآوری در ایران آغاز شود.

محمد اتابک ، دیگر عضو کمیسیون نیز بر این عقیده بود که اگر ارزش نوآوری برای مردم و حاکمیت نهادینه نشود، این عقب‌ماندگی موجب فرار مغزها ‌می‌شود.

سیدحسین سلیمی، نیز صنایع ایران را به بیماری تشبیه کرد که از چند ناحیه دچار درد است و به این بیمار اعلام ‌می‌شود که باید در مسابقه هم شرکت کند. او گفت: ابتدا باید مشکلات موجود برطرف شود و سپس نوآوری به عنوان هدف مورد پیگیری قرار گیرد.

 محسن اتابکی مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی وزارت صمت  ضمن استقبال از تشکیل کمیته نوآوری ذیل کمیسیون صنعت، معدن و تجارت  اتاق تهران آمادگی وزارت صمت برای  برگزاری نشستهای مشترک و استفاده از خروجی جلسات این کمیته در تدوین استراتژی توسعه صنعتی  اعلام کرد.او به این نکته نیز اشاره کرد که در وزارت صنعت، معدن و تجارت، صندوق‌هایی برای حمایت از حرکت‌های نوآورانه ایجاد شده است.

برداشت اشتباه از نوآوری

در همین حال، باقری با بیان اینکه برداشت‌ها از مفهوم نوآوری اشتباه است، ادامه داد: نوآوری حتما به معنای ارائه محصول جدید نیست. یا نوآوری لزوما با پشتوانه پژوهش رخ نمی‌دهد. گاهی حل مسایل یا تبدیل تهدید‌ها به فرصت ‌می‌تواند به عنوان یک نوآوری مطرح باشد.

 او گفت: ما به الگو‌های موفق نیاز داریم. اتاق تهران نیز ‌می‌تواند به تغییر تصاویر ذهنی از نوآوری کمک کند. برای این امر لازم است، نمونه‌های موفق در بخش خصوصی معرفی شوند.

 کریمی نیز مساله استارت‌آپ‌های مستقر در کارخانه نوآوری را فقدان حمایت شرکت‌های بزرگتر از آنها دانست و گفت: همه استارت‌آپ‌ها با مساله مالکیت فکری مواجه هستند و خواستار همراهی بیشتر اتاق های بازرگانی و بخش خصوصی از شرکتهای نوآور شدند.

مهدی پورقاضی نیز گفت: اتاق تهران ‌می‌تواند این شرکتهای نوآور و استارت‌آپ‌ها را به سرمایه‌گذاران ارتباط دهد. ‌می‌توانیم ساختاری ایجاد کنیم که نوآوری‌های این استارت‌آپ‌ها به صنایع منتقل شود.

منبع:اتاق بازرگانی تهران