تسهیل روابط تجاری

تسهیل روابط تجاری

رؤسای اتاق های بازرگانی وضعیت اقتصادی ایران پس از برجام را بررسی کردند:

اگر برجام نبود با بحران روبه رو می‌شدیم
غلامحسین شافعی، رییس اتاق بازرگانی ایران: در ۹ ماهه سال ۱۳۹۵ تعداد ۹۷ هیات تجاری از کشورهای اروپایی، آسیایی، آفریقایی و عربی پذیرش شده‌اند که در مجموع تعداد ۲۱۰۰ فعال اقتصادی را پای میز مذاکرات تجاری با فعالان اقتصادی ایرانی کشانده است. این تعداد تنها از طریق اتاق ایران پذیرش شده‌اند در حالی که اتاق‌های شهرستان‌ها از جمله اتاق تهران نیز پذیرای هیات‌های متعدد استانی و ایالتی سایر کشورها بوده‌اند. همچنین اتاق ایران در ۱۰ ماهه سال ۱۳۹۵ موفق شده است ۲۰ هیات تجاری را به ۳۸ کشور اعزام کند که برخی از این هیات‌ها در همراهی با مقامات بلندپایه کشور بوده است.
در مجموع ۵۱۵ نفر از فعالان اقتصادی کشور در این هیات‌های اعزامی حضور داشته‌اند که به امضای چندین تفاهمنامه و سند همکاری منجر شده است. در این مدت همچنین هیات‌های تخصصی برای مذاکرات و همکاری‌ها از سازمان‌هایی چون صندوق بین‌المللی پول، بانک توسعه اسلامی، سازمان هشت کشور اسلامی درحال توسعه (دی۸)، بانک جهانی، سازمان جهانی تجارت، اتاق‌های بازرگانی اتحادیه اروپا، کمیسیون اتحادیه اروپا و چند سازمان بین‌المللی دیگر در اتاق ایران پذیرش شده‌اند.
بنابراین بعد از اجرای توافقنامه برجام، تعاملات خارجی ایران با دیگر کشورهای دنیا افزایش یافت و شاهد تسهیل تجارت و آسان شدن مبادلات تجاری در برخی بخش‌ها هستیم اما همچنان مشکلات بانکی از موانعی به شمار می‌رود که اجازه توسعه بیشتر همکاری را نمی‌دهد. با این حال پس از برجام هیات‌های زیادی از کشورهای مختلف به ایران آمده‌اند و خواهان توسعه همکاری‌های اقتصادی با ما هستند. در این میان با اینکه برجام دستاوردهای مثبتی برای تولیدکنندگان در همه استان‌های کشور داشته اما به واسطه سیاست‌های نادرست دولت در برخی حوزه‌ها، شاهد رکود در بخش‌های مختلف اقتصادی، تعطیلی برخی واحدهای تولیدی در زمینه‌های مختلف، ورشکستگی برخی تولیدکنندگان و مشکلاتی از این دست هستیم که انتظار می‌رود از این پس حل شود. البته این در حالی است که در برخی استان‌های کشور شاهد رشد اقتصادی روزافزون هستیم.
برجام نبود، با بحران مواجه می‌شدیم
مسعود خوانساری، رییس اتاق بازرگانی تهران: اگر برجام اتفاق نمی‌افتاد در عرصه اقتصاد شاهد بروز بحران‌های متعددی بودیم در حالی که پس از برجام در فواصل زمانی کم شاهد حضور هیات‌های بزرگ خارجی در اتاق بازرگانی هستیم که می‌توان از این پس به آینده مذاکرات دوجانبه میان فعالان اقتصادی خوشبین بود. در این میان بر اساس گزارش‌ها حدود ۹.۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی تا اواخر بهمن‌ماه جذب اقتصاد کشور شده است.
استقرار شرکت‌های فولاد خارجی
ابوالفضل خاکی، رییس اتاق بازرگانی قم: پس از برجام شرایط برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی فراهم شد و ما از کشورهای زیادی دعوت کردیم به استان ما بیایند و مزیت‌های منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان را که برای برقراری ارتباط با اروپا، کشورهای آسیای‌میانه و خلیج‌فارس به منظور تولید، صادرات و ترانزیت کالا، موقعیتی ممتاز و منحصر‌به‌فرد دارد، بررسی کنند. در این راستا شرکت‌های فعال در زمینه فولاد از کشورهای هندوستان، ترکیه و ایتالیا در این منطقه اقتصادی مستقر شدند و علاوه بر همکاری و تولید کار مشترک با شرکت‌های ایرانی، خودشان به تنهایی نیز فعالیت می‌کنند چراکه هزینه‌های مربوط به برق، گاز و... در مقایسه با آن کشورها پایین‌تر است و شهرک‌های صنعتی و زمین‌های مناسبی نیز برای آنها موجود است. این در حالی است که سرمایه‌گذاران در بخش‌هایی از شهر نیز در حال سرمایه‌گذاری هستند.
مذاکره در حوزه اتوبوس‌سازی
علی‌اصغر جمعه‌ای، رییس اتاق بازرگانی سمنان: علاوه بر انجام مبادلات پولی با بانک‌های اروپایی در استان سمنان مذاکراتی در حوزه‌های اتوبوس‌سازی، طرح توسعه مینی‌بوس، مباحث پلیمری و... با هیات‌های خارجی انجام شده اما تاکنون به‌طور کلی بیشتر قراردادهای تجاری در حوزه صنایع بالادستی به امضا رسیده است. در این میان ترکیه از دیرباز پیش از برجام نیز در استان سمنان اقداماتی را انجام داده است. از این رو در حال حاضر درخصوص توسعه ناوگان جاده‌ای، اقدامات خوبی در حال انجام است و روابط اقتصادی با سایر کشورهای دنیا روان‌تر شده است.
بداخلاقی آمریکا عامل چالش فعالان اقتصادی
عبدالله مهاجر، رییس اتاق بازرگانی مازندران: استان مازندران اگرچه امسال به دلیل برف و یخبندان با مشکل سرمازدگی مرکبات روبه‌رو شد اما از لحاظ صادرات مواد کشاورزی مانند مرغ و طیور، لبنیات و... دارای ظرفیت‌های زیادی است که در برخی حوزه‌ها صادرات انجام می‌دهد. همچنین استان ما در حوزه گردشگری سالی 35 میلیون گردشگر را جذب می‌کند در صورتی که زیرساخت‌های مناسب برای جذب توریسم بیشتر را دارا نیست. بنابراین در این زمینه ما برای ارائه خدمات به گردشگران ناچار هستیم از منابع خودمان استفاده کنیم در حالی که انتظار می‌رود دولت با سیاستگذاری مناسب این مشکلات را حل کند. در این میان اگر شرایط اقتصادی برای کل کشور سر و سامان یابد، شرایط ما برای پذیرش گردشگران خارجی نیز بهبود پیدا می‌کند. در این میان با وجود اینکه استان مازندران استانی غنی است اما به دلیل تسهیلاتی که در اختیار رقبای خارجی قرار می‌گیرد و متصل بودن آنها به اوراسیا، نمی‌تواند در حوزه صادرات آنطور که می‌خواهد، عمل کند چراکه رقبا به دلیل کمک‌های دولتی که دریافت می‌کنند از نقاط قوت برخوردار هستند.
پس از برجام نیز با وجود اینکه این مساله برای استان مازندران نیز بسیار مفید بود اما بداخلاقی‌های آمریکا اجازه نداد از این قراداد آنطور که انتظار می‌رفت، استفاده شود. از این رو همچنان موانعی همچون ارتباط بانکی وجود دارد که هنوز رفع نشده است. بنابراین آمریکا با وجود اینکه ادعا می‌کند این توافقنامه را پذیرفته اما هر جا که احساس می‌کند ایران می‌تواند منافعی داشته باشد، مشکلاتی را ایجاد می‌کند که فعالان اقتصادی ایران را به چالش بکشد. اما امیدوار هستیم طبق قرارداد امضا شده، تمام بندهای توافقنامه به درستی اجرا شود تا شرایط برای توسعه مراودات تجاری نیز تسهیل شود. در صورت تحقق این موضوع استان مازندران می‌تواند در حوزه‌هایی مانند صادرات پیشرو باشد.
در رابطه با سرمایه‌گذاری‌های خارجی انجام شده در استان مازندران نیز باید گفت در موضوعات مختلف سرمایه‌گذاران در حال مذاکره هستند اما متاسفانه به دلیل کم‌کاری دولت، زیرساخت‌های مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی مهیا نیست. این در حالی است که در برخی از کشورها شاهد هستیم که دولت برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی امکانات زیادی را در اختیار فعالان اقتصادی قرار می‌دهد. اما در ایران شرایط به‌گونه‌ای است که شعار ما بیش از عمل ما خودنمایی می‌کند. با این حال در حال تلاش هستیم و به عقیده من به سمت و سویی پیش می‌رویم که به نظر می‌رسد سال‌های 96 و 97 سال‌های بدی در حوزه سرمایه‌گذاری خارجی در استان مازندران نباشد.
کاهش هزینه‌های نقل و انتقال
جمال رازقی، رییس اتاق بازرگانی شیراز: برجام یکی از دستاوردهای خوب دولت یازدهم است که در تاریخ ثبت خواهد شد. دستاوردی که کمترین نتیجه آن برای فعالان اقتصادی، کاهش هزینه‌های نقل و انتقال برای خرید مواد اولیه یا تجهیزات و دستگاه‌هاست. ضمن اینکه در صورتی که برجام نبود، امکان صادرات این مقدار نفت وجود نداشت و شاهد اتفاقات ناگواری در مسیر تولید بودیم. اما واقعیت این است که هیات‌های تجاری خارجی پس از برجام همچون سایر نقاط کشور تنها مذاکراتی را صورت داده‌اند که منجر به سرمایه‌گذاری نشده است. به‌طور کلی می‌توان گفت تا زمانی که سرمایه‌گذاران خارجی شاهد تشتت سیاسی در ایران باشند، اقدام به سرمایه‌گذاری نخواهند کرد و از این شرایط به نفع خود استفاده می‌کنند. این در حالی است که حوزه‌های نفت، پتروشیمی، گاز و... حضور سرمایه‌گذاران در دیگر حوزه‌های اقتصادی را محدود کرده است و این اجازه را به آنها نمی‌دهد.
برجام، تاثیرات ملموسی نداشت
کمال حسینی، رییس اتاق بازرگانی سنندج: سهم اشتغال صنعتی در استان کردستان 9/25 درصد، اشتغال کشاورزی 6/26 درصد و اشتغال خدمات 5/41 درصد است. همچنین رییس سازمان برنامه‌ و بودجه استان سهم بخش صنعت در اشتغال‌ را 8/8 درصد اعلام کرده و گفته است که از مجموع ۷۵۸ واحد تولیدی در کردستان ۱۲۸ واحد راکد، ۲۴۲ واحد نیمه‌تعطیل و 388 واحد باقیمانده فعال هستند.
بنابراین اگر از تخصیص بودجه به‌عنوان یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی یاد کنیم به‌طورکلی استان‌های کردنشین و استان کردستان به صورت خاص همواره رتبه‌های آخر سهم‌بندی تخصیص بودجه را به خود اختصاص داده‌اند. در این میان نامناسب بودن فضای کسب‌وکار، رکود واحدهای تولیدی و صنعتی، فشار مالیاتی بر این واحدها و عدم توانایی دستگاه‌های اجرایی در جذب سرمایه‌گذاران و همچنین جلوگیری دستگاه‌های اجرایی و دولتی برای استفاده بهتر از مزیت‌های استان (مرزی بودن، منطقه آزاد . . . ) از مشکلات استان کردستان به شمار می‌رود. در این میان توافق برجام نیز با اینکه دستاورد مثبتی بود اما تاثیرات ملموسی برای استان نداشت. این در حالی است که غیر از آن دسته از سرمایه‌گذارانی که واقعا دنبال رانت هستند و حاضرند ریسک آن را بپذیرند، سرمایه‌گذار خارجی تا فضای مناسبی برایش مهیا نشود، سرمایه‌گذاری نمی‌کند.
آمادگی لازم برای جذب سرمایه‌گذار را نداشتیم
محمود تولایی، رییس اتاق بازرگانی کاشان: پس از برجام به لحاظ نقل و انتقالات پولی، ورود تکنولوژی‌های جدید به کشور، تامین مواد اولیه، قطعات یدکی و... تحول خوبی صورت گرفته و جز مشکلات بانکی، برخی از امور به صورت ملموس در حال انجام شدن است اما به دلیل برخی عملکردهای اشتباه در حوزه سیاست خارجی که تاثیر مهمی بر بخش صادرات دارد، هنوز مشکلاتی در منطقه ما نیز وجود دارد. همچنین در حوزه کشورهای همسایه و خلیج‌فارس به دلایل مختلف مشکلاتی وجود دارد که نتوانسته مشارکت مطلوب میان فعالان اقتصادی را محقق کند. در رابطه با سرمایه‌گذاری‌های مشترک خارجی پس از برجام می‌توان به قرارداد میان پژو سیتروئن و سایپای کاشان اشاره کرد که پروژه‌ای ملی است و طبق این قرارداد،‌ قرار است جهش بزرگی در صنعت خودروسازی ایران ایجاد شود تا دو طرف علاوه بر تولید مشترک در بخش صادرات نیز همکاری داشته باشند. همچنین در یکی دو مورد دیگر نیز در حوزه جذب سرمایه‌گذار خارجی مذاکرات زیادی انجام شده اما به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌های مناسب مالی و بین‌المللی، ما آمادگی لازم را نداشتیم. مذاکرات دیگری نیز در حال پیگیری است که فعلا نمی‌توان به آنها اشاره‌ای کرد.
سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های خورشیدی
علی‌اصغر زبردست، رییس اتاق بازرگانی همدان: یک تصور اشتباهی که به خصوص بعد از امضای برجام تبلیغ شد، این بود که بلافاصله پس از امضای برجام باید شاهد آثار آن در همه زمینه‌ها باشیم. از همین رو سطح توقع عمومی از این توافق افزایش یافت و بعدها عدم تحقق آن مطالبات، موجب نارضایتی شد.
این در حالی است که اولا براساس برجام صرفا تحریم‌های مربوط به انرژی هسته‌ای از میان برداشته شده اما سایر تحریم‌ها در زمینه‌هایی همچون فعالیت‌های موشک یا بهانه‌هایی نظیر نقض حقوق بشر و حمایت از تروریسم هنوز برقرار است و دولت هم این مجوز را از طرف رهبری نداشته که در مورد این تحریم‌ها اساسا وارد مذاکره شود. نکته دوم اینکه رفع تحریم‌ها لزوما به معنای بازگشت به شرایط گذشته نیست. به این دلیل ساده که در طول مدت تحریم، بسیاری از فرصت‌ها از بین رفته و رقبا جای ما را گرفته‌اند بنابراین برای اعاده وضع به دوره ماقبل تحریم نیازمند تلاش و کوشش مضاعف هستیم.
در واقع اگر تحریم‌ها را به زنجیرهای بسته شده بر دست و پای یک دونده ماراتن تشبیه کنیم، پاره شدن آن زنجیرها فقط این امکان را می‌دهد که آن دونده مجددا برای رسیدن به دوران اوج خود تمرین‌ها را از سر بگیرد و با پشتکار خود را آماده کند.
نکته سوم اینکه استفاده از فضای برجام به ثبات و همگرایی نیازمند است. مثلا اگر عده‌ای به یکباره تصمیم به قشون‌کشی بگیرند و سفارت این کشور و آن کشور را اشغال کنند، مطمئنا هیچ سرمایه‌گذاری حاضر به مشارکت در پروژه‌های اقتصادی کشور نمی‌شود که هیچ، سرمایه‌گذاران موجود هم شال و کلاه می‌کنند و از کشور می‌روند.
نکته چهارم اینکه بسیاری از هیات‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی در حال حاضر صرفا برای آشنایی با شرایط و ظرفیت‌های ایران به کشورمان سفر می‌کنند تا پس از بررسی‌های دقیق بتوانند تصمیم دقیقی برای نوع حضور اقتصادی در کشور اتخاذ کنند. در واقع سفرهای هیات‌های خارجی سفرهای اکتشافی است که به دنبال ارزیابی شرایط کشور پس از دوره تحریم‌ها هستند.
البته برخی از شرکای سابق مثلا خودروسازان فرانسوی خیلی زود تصمیم به بازگشت و سرمایه‌گذاری گرفتند اما برخی دیگر برای رسیدن به تصمیم به زمان بیشتر و آمار و اطلاعات دقیق‌تر نیاز دارند که همان‌طور که گفتم اتفاقاتی مثل اشغال سفارتخانه‌های خارجی تاثیر بسیار مخربی بر تصمیم نهایی آنها به‌جا می‌گذارد.
اما از اینها که بگذریم براساس آمار موجود کشور توانسته تاکنون حدود 11 میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کند. استان همدان هم در دوره پسابرجام میزبان چند هیات خارجی بوده و خود نیز چندین هیات به کشورهای مختلف گسیل داشته است. خوشبختانه چند مورد جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در استان همدان به بار نشسته که بالاخص در حوزه تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و خورشیدی بوده که چندی پیش با حضور وزیر نیرو به بهره‌برداری رسیدند. جالب است بدانید که این پروژه‌ها به کلی توسط سرمایه‌گذار خارجی اجرا شده و شریک ایرانی فقط زمین را مهیا کرده است. البته همدان به دنبال کسب سهم بیشتر از سرمایه‌گذاری خارجی است به‌طوری که اتاق همدان هفت کشور هدف برای توسعه ارتباطات تجاری و اقتصادی شناسایی کرده که مطابق برنامه در سال آینده گام‌های بلندتری در این راستا برداشته می‌شود.
تا رسیدن به نقطه مطلوب، فاصله داریم
محسن احتشام، رییس اتاق بازرگانی بیرجند: استان خراسان‌جنوبی از زیرساخت‌های مهمی مانند شرایط مناسب حمل‌ونقل، جاده استاندارد و... محروم است اما به تازگی مجهز به فرودگاه استاندارد شده که تنها چند مسیر رفت و برگشت را به خود اختصاص می‌دهد و اولویت‌های دیگری را پوشش نمی‌دهد. در این میان اگرچه در رابطه با موضوع راه آهن چندین و چند سال است که مبحث راه‌اندازی خط ریلی چابهار- زاهدان- مشهد برای توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق شرقی کشور به تصویب رسیده تا افزایش مراودات و معاملات تجاری میان کشورهای حوزه آسیای دور و میانه را میسر سازد اما به دلیل اختصاص پیدا نکردن بودجه‌های مورد نیاز، این طرح همچنان تکمیل نشده است در صورتی که این طرح تاثیر بسزایی بر ترانزیت کالا و آبادانی استان دارد. این در حالی است که بیرجند از دید صنعتی نیز شهر محرومی به شمار می‌رود چراکه از مواد اولیه و بازارها دور است و مشکلات مضاعفی در این بخش نسبت به سایر استان‌ها دارد. به این معنا که برخی از فرصت‌ها که در شهرهای بزرگ برای صنعتگران فراهم است برای فعالان صنعتی استان خراسان‌جنوبی در دسترس نیست. اما در این میان استان ما مرز بزرگی با افغانستان دارد که یک منطقه ویژه اقتصادی در این قسمت تشکیل شده است. همچنین با وجود اینکه گمرک و امکانات زیرساختی خوبی برای بازارچه مرزی ماهیرود خراسان‌جنوبی ایجاد شده است اما هنوز در این زمینه مشکلاتی وجود دارد به‌طوری که بازارچه‌های مرزی که برای مرزنشینان بسیار مهم است، بسته شده است. بخش کشاورزی استان نیز دارای ظرفیت‌های خوبی برای صادرات زعفران و زرشک است که سرمایه‌گذاری‌های خوبی برای جلوگیری از خام‌فروشی در این بخش انجام گرفته شده است. در این راستا شرکت‌های دانش‌بنیان نیز با وجود اینکه نوپا هستند، انتظار داریم تا تقویت شوند.
دستاوردهای برجام برای استان خراسان‌جنوبی نیز همچون سایر نقاط ایران مثبت بوده به‌طوری که در بخش تجارت بین‌المللی، صادرات، نقل و انتقال پول، تسهیل روابط تجاری و... جهش خوبی صورت گرفته که شرایط مناسب‌تری را برای ما فراهم کرده است. از این رو سفرای کشورهایی مانند سوییس، دانمارک، هندوستان، آفریقای‌جنوبی، پاکستان، ارمنستان و... به استان خراسان‌جنوبی سفر کردند که در نتیجه در بخش معدن و زغال‌سنگ طبس به واسطه ظرفیت‌های مناسبی که وجود دارد، همکاری‌های مشترکی از سوی ایران و جمهوری چک انجام گرفته است. اما با این حال بعد از برجام تحولات چشمگیر مورد انتظار به وقوع نپیوسته و تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داریم.
بستر توسعه همکاری‌های اقتصادی فراهم شد
محمدرضا جعفری، رییس اتاق بازرگانی اراک: صنعتی بودن، یکی از مزیت‌های استان مرکزی به شمار می‌رود اما با وجود اینکه اراک مجموعه‌ای از صنایع بزرگ و متوسط را در خود جای داده اما همچون سایر صنایع کلان کشور با مشکلات بازار و مسایل کارگری روبه‌رو بوده و رکود در بخش‌های مختلف استان نمود داشته است. بنابراین در حال حاضر رکود یکی از مشکلات بزرگ استان است اما با این حال استان مرکزی در حوزه‌هایی مانند معدن و سنگ‌های تزیینی، کشاورزی و گل و گیاه، تولید انار و... دارای قابلیت‌های قابل توجهی است که چشم‌انداز خوبی را برای اقتصاد استان رقم خواهد زد. پس از برجام نیز شرایط برای توسعه همکاری فعالان استان مرکزی با کشورهای اروپایی فراهم شده و در این زمینه هیات‌های تجاری زیادی به ایران آمده و حتی هیات‌های ایرانی به کشورهایی مانند آلمان و اتریش اعزام شدند. این در حالی است که در گذشته بیشتر همکاری‌های ما با کشورهای CIS و همسایه خلاصه می‌شد و امکان همکاری با اروپایی‌ها مهیا نبود. در حال حاضر بستر مورد نیاز برای توسعه همکاری‌های اقتصادی، انتقال تکنولوژی‌های برتر دنیا به کشور، تامین مواد اولیه و... افزایش پیدا کرده و بخش‌خصوصی پیگیر افزایش مراودات تجاری است. در این خصوص اگرچه قراردادهایی هم با خارجی‌ها به امضا رسیده اما در برخی بخش‌ها خبری به گوش نمی‌رسد چراکه گاهی اوقات بخش‌خصوصی تمایلی به رسانه‌ای کردن این موضوعات ندارد چون همچنان در حال بازاریابی و توسعه همکاری‌هاست.
سرمایه‌گذاری خارجی عامل رشد اقتصادی
شعبان فروتن رییس اتاق بازرگانی ایلام: استان ایلام به سبب داشتن توانمندی در بخش‌های نفت و گاز و پتروشیمی، کشاورزی، معادن غنی و گردشگری دارای ظرفیت‌های عظیمی برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی است و تاکنون در زمینه جلب سرمایه‌گذاران گام‌هایی برداشته شده است که امیدواریم منتهی به نتیجه شود.
همچنین بعد از توافق برجام شرایط مناسبی برای جذب سرمایه‌گذاری در کشور ایجاد شد و مسوولان استان ایلام نیز همچون سراسر کشور تحرکات فراوانی را برای جذب سرمایه‌گذاری داشته‌اند. بر همین اساس تاکنون چندین هیات سرمایه‌گذاری از کشورهای مختلف به استان ایلام سفر کرده و از نزدیک در جریان وضعیت اقتصادی استان قرار گرفته‌اند. از همین رو ما امیدواریم به همت مسوولان، ایلام هرچه سریع‌تر قدم‌های توسعه را بردارد چراکه بدون تردید یکی از نیازهای اساسی کشورمان و به تناسب آن مناطقی مانند استان ایلام جذب سرمایه‌گذاری است که می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برای رشد و شکوفایی اقتصادی فراهم کند.
 

منبع:جهان صنعت