فصل اوج‌گيري روابط ايران و اتحاديه اروپا
فصل اوج‌گيري روابط ايران و اتحاديه اروپا
يوسف مولايي (استاد حقوق بين‌الملل)
فصل جديدي از روابط ايران با اتحاديه اروپا آغاز شده است. فصلي كه با سفر فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا از يك سو و تصويب استراتژي روابط اتحاديه اروپا با ايران در هفته گذشته از سوي ديگر شكل گرفته است. تاسيس دفتر اتحاديه اروپا در تهران يكي از نشانه‌هاي عادي‌سازي روابط ايران با اين اتحاديه خواهد بود اما اين اقدام با چالش‌هايي نيز مواجه است. به هر حال براي تاسيس اين دفتر، مخالفان در گوشه و كنار دست و پا بسته ننشسته‌اند و براي انحلال اين دفتر اقدام‌هايي انجام خواهند داد. البته بر اين باورم كه آغاز ارتباط دوجانبه با اتحاديه اروپا، تابع سياست‌هاي كلاني است كه در كشور اتخاذ مي‌شود.
حال بايد ديد سياست‌هاي كلاني كه ايران براي آينده مناسبات خويش با اتحاديه اروپا در نظر گرفته است، چه نوع نقشي را تعريف مي‌كند؟ آيا براي توسعه مناسبات اقتصادي و حتي همكاري‌هاي فني روابط توسعه پيدا كند يا براي مسائل مشتركي مانند مسائل منطقه‌يي كه دو طرف درخصوص آن ابراز علاقه‌مندي مي‌كنند؟ به دليل اينكه ايران در منطقه‌يي قرار دارد كه به عنوان بازيگري بزرگ به ايفاي نقش مي‌پردازد، براي اتحاديه اروپا حايز اهميت است، چرا كه ايران هم با سوريه و هم با تركيه و كشورهاي آن سوي درياي مديترانه كه عضو اتحاديه اروپا هستند، هم‌مرز است. تمام اين مسائل باعث شده كه اتحاديه اروپا براي منطقه خاورميانه ارزش زيادي قائل شود. اتحاديه اروپا در نظر دارد با كشورهايي كه در آينده نقش سازنده ايفا كنند، همكاري‌هايش را گسترش دهد. اتحاديه اروپا سازمان منحصربه‌فردي است كه در آغاز با همكاري‌هاي زغال‌سنگ و فولاد فعاليت خود را آغاز كرد، اما به تدريج مناسبت‌ها را توسعه داد و در حال حاضر هم يك‌سري كنفدراسيون در داخل كشورهاي اروپايي مستقر شده كه داراي ظرفيت‌ها و پتاسيل‌هاي زياد اقتصادي است. علاوه بر آن اتحاديه اروپا يك بازيگر بين‌المللي است كه شايد پايه‌هاي نظم موجود جهاني از نظر وزني چه در بحث‌هاي اقتصادي و چه در بحث‌هاي سياسي را داراست.
اگر اين اتحاديه علاقه‌مندي خود به تاسيس دفتر در ايران را نشان مي‌دهد، براي اين است كه ايران را به عنوان كشوري مي‌شناسد كه در آينده نقش‌هاي بسيار مهم‌تري در حوزه امنيت، اقتصادي و فرهنگي ايفا مي‌كند. بنابراين به احتمال بسيار قوي، مقامات مسوول در ايران هم به اين ظرفيت‌ها توجه دارند. با اين حال همواره حساسيت‌هايي وجود دارد، چرا كه ايران كشور چندصدايي است و در هر گامي كه برداشته مي‌شود مخالفان و موافقان با تحليل‌هاي متفاوت بر سر راه قرار دارند، البته مهم اين است كه سياست كلان نظام براي همكاري با اتحاديه اروپا چه باشد.
از سوي ديگر بايد پذيرفت كه اروپايي‌ها چه در برجام و چه در آغاز گفت‌وگوهاي حقوق بشري حُسن‌نيت خود را نشان داده‌اند و اكنون نوبت ماست. البته اين موضوع به نوع نگاه ما بازمي‌گردد كه با چه شاخص‌هايي رفتارهاي اتحاديه اروپا را بسنجيم. مي‌توان نمونه‌هاي متعددي از افرادي را مشاهده كرد كه بر اين باورند كشورهاي عضو اتحاديه اروپا در مقاطعي رفتارهاي دور از انتظار نسبت به مقامات ايران داشته‌اند. اين يك واقعيت است كه اتحاديه اروپا به لحاظ فرهنگي، سياست‌هاي كلان، استراتژي و... در بسياري از حوزه‌ها با ايران و نظام ارزشي آن موافق نيست و مي‌تواند برنامه‌ها و سياست‌هاي جدا از ايران براي منطقه داشته باشد. اما موضوعي كه در اين بين حايز اهميت است، نقاط مشترك ايران با اتحاديه اروپا خواهد بود.
اين در حالي است كه اختلافات بين دو كشور دوست و همسايه هم مي‌تواند وجود داشته باشد، اما اين مشتركات است كه باعث مي‌شود همكاري‌هايي صورت بگيرد.
مطمئنا در حوزه حقوق بشر، نظام‌هاي ارزشي و فرهنگي، اختلافات اساسي بين ايران و اتحاديه اروپا وجود دارد و ادامه‌دار هم خواهد بود و تاسيس دفتر به اين معنا نخواهد بود كه اختلافات ناديده انگاشته شود، تنها بايد ديد در سياست‌هاي كلان ايران براي آينده در منطقه، در مسير منافع مشترك با اتحاديه اروپا قرار دارد يا نه. در غير اين‌صورت اختلافات پابرجاست و انتقادهايي نيز وارد مي‌شود.
اين يك واقعيت است كه اروپايي‌ها از تنش‌هايي كه در منطقه وجود دارد، آسيب مي‌بينند. سوريه جزو كشورهاي حوزه مديترانه است و اتفاقاتي كه در اين كشور رخ مي‌دهد بر اتحاديه اروپا نيز تاثيرگذار خواهد بود. بحران جنگ و مهاجرت براي اين اتحاديه مشكلاتي ايجاد مي‌كند. بنابراين در اين شرايط، به رويدادهايي كه در منطقه خاورميانه به وقوع مي‌پيوندد، حساس و علاقه‌مند است كه در مسير مسالمت‌آميز و در صورتي كه بحران‌هاي انساني رخ ندهد، اين بحران را حل كند.
مسلما اتحاديه اروپا تمام مسائل را بررسي كرده است و مي‌داند كه ايران به عنوان يك مهره شطرنج بسيار با اهميت نقش برجسته‌يي در حل بحران در منطقه خواهد داشت. به هر حال اتحاديه اروپا جهت‌گيري‌هايي مانند رفتارهاي خصمانه امريكا درمورد ايران را ندارد و علاقه‌مند است در فضايي كه بعد از برجام به وجود آمده بتواند با كمك ايران در حل بحران‌هاي منطقه گام‌هاي موثري بردارد كه به نوعي با استراتژي و منافع ملي كشورهاي عضو اتحاديه اروپا سازگار باشد. از سوي ديگر اتحاديه اروپا در تلاش است كه تنش‌هاي بين ايران و عربستان را كاهش دهد، به دليل اينكه همكاري اين دو كشور در منطقه را براي حل بحران مفيد ارزيابي مي‌كند.
منبع:تعادل
یک نظر اضافه کنید
شماره موبایل شما منتشر نخواهد شد.پر کردن فیلد های ستاره دار اجباری است.*
امتیاز شما