راه ناهموار توسعه شعب خارجی برای بانک‌های ایرانی

کورش پرویزیان(رئیس کمیسیون پول و سرمایه اتاق ایران)

بانک‌های ایرانی علاوه بر اینکه از سوی دستگاه‌های نظارتی کشور موردنظر بررسی می‌شوند باید از بانک مرکزی ایران هم مجوزی را برای توسعه شعب خارجی اخذ کنند. غیرازاین منافع حال و آتی بانک‌ها درزمینهٔ افتتاح شعب خارجی اهمیت دارد.

توسعه شبکه بانکی فراتر از مرزها و همکاری‌های بین‌المللی بانک‌ها، موضوع مهم و البته قابل‌توجهی برای کمک به تجارت خارجی کشورهاست. در حوزه بانک‌های دولتی و بانک‌های خصوصی استراتژی و اهداف مدیران برای ایجاد شعب خارجی متفاوت است. در بانک‌های خصوصی شاید توسعه شعب خارجی تنها براساس سودآوری انجام شود و تنها منافع حاصل از توسعه شعب را در نظر بگیرند  اما در بانک‌های دولتی غیر از منافع، شاخص‌های دیگر ازجمله توسعه مناسبات سیاسی کشورها هم در نظر گرفته می‌شود. 

توسعه شعب خارجی برای بانک‌های ایرانی و شبکه بانکی کشور به‌طورکلی از اهمیت به سزایی برخوردار است اما نباید از این مسئله گذشت که حمایت و کمک به بانک‌ها درزمینهٔ اعمال استانداردهای موردنیاز به لحاظ کفایت سرمایه و مقررات در این زمینه موضوعی جدی است. به‌هرحال هر کشوری که بانک‌های ایرانی خواستار افتتاح شعب در آن باشند، دستگاه نظارتی دارد که بانک را ازنظر استانداردهای بانکی در سطح جهان موردبررسی قرار می‌دهد و طبق قوانین آن کشور لازم است بانک ایرانی مستندانی را ارائه کند. از سوی دیگر، به این دلیل که بانک‌های ایران زیر نظر مقررات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کنند، باید برای افتتاح شعب از بانک مرکزی کشورمان هم مجوزهایی را اخذ کنند و البته براساس دستورالعمل بانک مرکزی که به‌منظور توسعه شعب خارجی بانک‌ها تهیه‌شده، کار را پیش ببرند. 

پیش از تحریم‌ها بانک‌های ایرانی این ظرفیت را داشتند که در کشورهای خارجی شعبه افتتاح کنند. تعداد زیادی از شعب این بانک‌ها در کشورهای دیگر فعالیت می‌کردند و این بانک‌ها از بانک‌های درجه‌یک کشور  به لحاظ عملکرد و رعایت ضوابط و استانداردهای لازم بودند. در سال‌های اخیر هم باوجود همه محدودیت‌های بیرونی بانک‌های ما چه به‌تنهایی و چه به شکل سندیکایی شعبی را در خارج از کشور ایجاد کرده و به نسبت موفق عمل کردند.

بعضی رسانه‌ها شبکه بانکی را در وضعیت رقابت و تب‌وتاب برای افتتاح شعب خارجی توصیف کرده بودند. ازنظر من بانک‌ها این وضعیت را ندارند. استراتژی مدیران هر بانکی متفاوت است. بانک‌ها براساس منافع سهام‌داران و استراتژی درون‌سازمانی خودشان نسبت به افتتاح شعب خارجی اقدام می‌کنند. مدیران بازار آینده و اثرگذاری هر اقدام بر منافع بانک را در نظر می‌گیرند و همه عوامل مربوط به سود و زیان بانک مدنظر آن‌هاست. نکته دیگر که البته در مورد تمام اقدامات اقتصادی اثرگذار است، بحث مناسبات سیاسی است. بدون تردید افتتاح شعب خارجی در کشوری که مناسبات سیاسی و اقتصادی آن با ایران مثبت و مساعد است، برای بانک‌های ایرانی راحت تر است اما کار بانکی کردن در کشورهایی که ازنظر سیاسی روابط خوبی با آن نداریم یا روابط ما ضعیف است، به‌مراتب سخت‌تر و البته کم طرفدارتر است. نکته دیگر اینکه در ایران، تعداد بانک‌های ایرانی که می‌توانند مناسبات خارجی داشته باشند به نسبت کل بانک‌های ایرانی زیاد نیست و باید در انتقاد از کنش‌های خارجی بانک‌ها به این نکته توجه کرد.

بانک‌ها براساس سود و زیان تصمیم می‌گیرند و نکته اول برای آن‌ها، منافع حال و آتی از توسعه شعب خارجی است. در داخل کشور هم همین مسئله صدق می‌کند به‌ویژه برای بانک‌های خصوصی.

توضیح: رئیس انجمن بانکی ایران و اروپا از تلاش برای توسعه شعب بانک‌های ایرانی در قاره سبز خبر داده است. این در حالی است که هنوز استانداردهایی مثل بازل 3 و 4 در بانک‌های ایران اعمال نمی‌شود. بانک‌های ایرانی با چه مسائلی در افتتاح شعب خارجی مواجه‌اند؟

منبع:اتاق بازرگانی تهران