ضعف بنيادي بازار سرمايه براي جهش

ضعف بنيادي بازار سرمايه براي جهش

عليرضا كديور (تحليلگر بازار مالي)

شاخص بورس، بالاترين سطح خود را در 14فروردين ماه سال جاري به ثبت رساند اما از آن تاريخ به بعد عملا بازده بورس، روند نزولي را در پيش گرفت. در واقع شاخص بورس در طول اين مدت يعني تقريبا از اواسط اسفند تا اواخر فروردين ماه در محدوده‌يي بين 79هزار واحد تا 81هزار واحد در نوسان قرار داشت. به نظر مي‌رسد بعد از رشد نسبتا قابل توجه‌يي كه در اواخر سال 1394 رخ داد، اكنون بازار بورس به سطحي پايدار و به نقطه‌يي رسيده كه بيش از اين امكان رشد برايش فراهم نيست.

به مفهوم ديگر، سطح فعلي شاخص نشان مي‌دهد كه بازار بورس ديگر به نقدينگي كافي براي ادامه رشد دستيابي ندارد. اما سوال اصلي اين است كه چرا وضعيت فعلي بورس اينگونه است؟ بايد پذيرفت كه در شرايط فعلي براي بازار بورس امكان رشد وجود ندارد. اين درحالي است كه رشد و افزايش قيمت سهام در اين چند وقت به واسطه رشد سهام شركت‌هاي خودرويي به وقوع پيوسته است. شركت‌هايي كه به لحاظ بنيادي توجيه براي رشدشان وجود نداشته است اما به واسطه يك سري بازي با صورت‌هاي مالي و برخي از آيتم‌هاي صورت‌هاي مالي امكان رشد حبابي و غيرواقعي را ايجاد كردند.

در دو ماه گذشته با صف خريد شدن سهام شركت‌هاي خودرويي و جو مثبتي كه اين صف‌هاي خريد در بازار ايجاد كردند، سهام ساير شركت‌ها نيز با رشد و افزايش قيمت سهام مواجه شد. درحال حاضر هم به واسطه افت قيمت سهام، اين دست از شركت‌ها و صف فروشي كه تشكيل مي‌شود، باعث مي‌شود كه مابقي بازار متاثر از اين جريان دچار صف فروش شوند. اما نتيجه اين سخنان اين خواهد بود، بازاري كه به لحاظ بنيادي توجيهي براي رشدش وجود نداشته باشد در روزها و ماه‌هاي آينده رشد‌هاي غيرمنطقي را پس مي‌زند و به طور محسوس عقب‌نشيني خواهد كرد. اما در اين ميان دو نكته مشهود است. يكي اينكه ميانگين حجم معاملات بورس به نسبت روزهايي كه بازار رشد قابل توجهي را تجربه مي‌كرد عملا به ‌شدت كاهش پيدا كرده و حداقل حدود 40 تا 50 درصد از حجم معاملات كاسته شده است. نكته‌ ديگري كه بايد به آن اشاره كرد، اين است كه جهت حركت بازار به طور كلي به سمت پايين قرار دارد يعني مي‌توان عنوان كرد كه بازار در واقع تمايل به افت دارد تا رشد.

اما چرا بعضي از روزها روند بازار بورس مثبت و برخي از روزهاي ديگر منفي است؟ از ديدگاه من اين مساله از دو جهت قابل بررسي است. يكي از موارد اين است كه بازار از يك سو نقدينگي لازم براي افزايش قيمت سهام را ندارد و از سوي ديگر براي سهام شركت‌ها به لحاظ بنيادي و در جهت رشد توجيهي ندارد. در نتيجه صرفا يك سري بازده‌هاي كوتاه‌مدت روي سهم‌ها اتفاق مي‌افتد.

از سوي ديگر اكثر فعالان بازار سرمايه، توانايي تحليل بنيادي را ندارند و متاسفانه صرفا به واسطه صف حركت مي‌كنند. آنان بدون اينكه بدانند اين صف خريد توجيه بنيادي دارد يا نه به سمت صف‌ها حركت مي‌كنند و بدون اينكه تحليلي پشت صف‌ها وجود داشته باشد، سرمايه‌گذاران به ويژه سرمايه‌گذاران حقيقي به صورت آني در صف خريد و فروش قرار مي‌گيرند. در يك نگاه كلي‌تر بايد عنوان كرد، رفتاري كاملا هيجاني و بدون تحليل و صرفا مبتني بر صف با هدف كسب سودهاي كوتاه‌مدت از سوي سرمايه‌گذاران رخ مي‌دهد. از ديدگاه من صرفا تنها دليلي كه بازار بورس ما را به سمت بالا يا پايين حركت مي‌دهد همين موضوع است. اما نكته‌يي كه وجود دارد، اين است كه در كليت بازار، قيمت سهم‌ها به ‌شدت گران است كه البته روند كاهشي بايد در پيش بگيرد. شاهد اين حرف من هم صورت‌هاي مالي شركت‌هايي است كه درحال منتشر شدن است. آنان نشان مي‌دهند كه شركت‌ها هنوز هم با ركود و مشكلات فروش دست و پنجه نرم مي‌كنند و وضعيت‌شان، وضعيت مناسبي نيست. در نتيجه به نظر مي‌رسد با مرور زمان و زماني كه شركت‌ها صورت مالي فصل بهار سال جاري را هم بدهند باز هم كاهش قيمت در بازار تشديد شود و بازار دوباره افت كند.

تجربه‌يي كه ما از گذشته داشتيم اين بوده كه اگر سهامي قيمتش به لحاظ بنيادي ارزنده نباشد حتي اگر قيمتش رشد هم كند، باز هم دچار افت مي‌شود و به جايگاهي كه بايد قرار مي‌گرفته، بازمي‌گردد. يعني حتي اگر در كوتاه‌مدت قيمت سهام شامل افزايش شود، باز هم اين رشد نمي‌تواند پايدار و مداوم باشد و به تدريج افت خواهد كرد. اين نكته به ويژه در مورد شركت‌هاي خودرويي مصداق خواهد داشت. يعني در آينده خواهيم ديد كه سهام اين شركت‌ها روند قيمتي‌شان رو به پايين خواهد بود.

در شرايط فعلي باز هم همان اتفاقي كه در سال 1392 و بعد از انتخابات رياست‌جمهوري براي بازار سرمايه ما رخ داد به وقوع پيوسته است. در آن سال خوش‌بيني مفرطي در اقتصاد كشور ايجاد شد كه افزايش قيمت فزاينده سهام دسته‌يي از شركت‌ها را موجب شد. به نظر مي‌رسد كه همين اتفاق در زمستان سال قبل و بعد از اجرايي شدن برجام باز هم براي بازار بورس رخ داد و يك واكنش هيجاني و به دور از منطق را از خود نشان داد كه مطمئنا اين كاهش قيمت را در آينده در پي خواهد داشت. حالا هر چقدر كه اين كاهش قيمت طولاني‌تر و زمانبرتر باشد بدون شك از آن سو ركود ما هم طولاني‌تر خواهد شد.

منبع:تعادل