ورود سرمایه، رشته ای که بدون اعتماد پنبه می شود

ورود سرمایه، رشته ای که بدون اعتماد پنبه می شود

علی بخشی (رئیس هیأت مدیره سندیکای صنعت برق ایران)

شاید اگر در روزگاری دولت ممالک محروسه ایران به استقراض بی حساب از دول خارجی دلخوش بود تا چند صباحی بیشتر، بی توجه به آنچه بر مردم می گذشت، از مواهب از فرنگ آمده بهره برد، امروز اما به پشتوانه آنچه سا ل ها است با تلاش صنعتگران این سرزمین به دست آمده، جذب سرمایه خارجی معنایی جز استقراض یافته است. این امر به معنای ظرفیت بالای بخش خصوصی برای قرار گرفتن در جایگاه یک شریک تجاری توانمند برای سرمایه گذاران خارجی است و نتیجه آن می تواند راه اندازی چندین خط تولید در داخل کشور و صدها مواهب متعاقب آن از اشتغالزایی تا ارتقای سطح تکنولوژیک محصولات باشد. علی بخشی رییس هیأت مدیره سندیکا با اشاره به این نکته خاطر نشان می کند که سرمایهگذاری مستقیم خارجی به عنوان یک روش مثبت جذب سرمایه تنها زمانی محقق خواهد شد که پیش از آن رشته اعتماد دو سویه دولت و بخش خصوصی به نیکی تنیده شده باشد. مشروح گفت و گویی در این خصوص را در ادامه خواهید خواند:

از نظر شما روش مناسب برای سرمایه گذاری در صنعت برق چیست و آیا با توجه به سیاست های جذب سرمایه در وزارت نیرو این روشها تا کنون تا چه میزان اجرایی شده؟ هما نطور که همواره تاکید کرده ایم دو روش درست و اصولی جهت جذب سرمایه خارجی وجود دارد که
 می تواند منجر به نتیجه مثبت برای صنعت داخلی شود. روش اول از این قرار است که شرکت های خارجی به همراه سرمایه، لایسنس خود را نیز به داخل کشور می آورند تا از این طریق شرکت های داخلی به صورت مشارکتی نسبت به راه اندازی خط تولید و تاسیس شرکتی با این لایسنس در داخل کشور اقدام کنند. تجربه این نوع جذب سرمایه پیش از این نیز در کشور وجود داشته است و برای نمونه می توان از شرکت پارس سوییچ مثال زد. در این مورد شاهد بودیم که شرکتی خارجی ضمن ورود سرمایه خود به ایران، اقدام به راه اندازی خط تولیدی با نام و لایسنس خود کرده که در مجموع روش و تجربه موفقی بوده است. در روش دوم چنین پیش بینی شده که در صورت ورود توامان کالا و تامین مالی توسط سرمایه گذار خارجی، این اقدام در اختیار بخش خصوصی قرار گیرد. براین اساس اگر بخش خصوصی داخلی در مقابل تامین کننده کالای خارجی قرار گیرد، به جای ورود کالای ساخته شده آماده استفاده، تنها اقدام به واردات کالایی خواهد شد که به عنوان مواد اولیه برای ساخت داخل به کار گرفته خواهد. اهمیت این روش ها  از آن رو است که عملا ورود کالای آماده شده، با توجه به برخی مشکلات رقابت پذیری کالای داخلی،
نتیجه ای جز ورشکستگی کارخانجات داخلی در پی نخواهد داشت. اما اگر بخش خصوصی در مقابل

تامین کننده خارجی قرار گیرد و طرف مذاکره باشد می توان از این امر جلوگیری کرد. این دو روش بدون آسیب زدن به شرکت های تولیدکننده داخلی می تواند جهت جذب سرمایه خارجی به کار گرفته شود و حتی به کسب و کار شرکت های داخلی رونق بخشد.

حضرتعالی با توجه به حجم و نوع سرمایه گذاری موجود در صنعت برق، وضعیت فعلی سرمایه گذاری در این صنعت را خصوصا در مقایسه با دیگر صنایعی چون نفت و پتروشیمی، چطور ارزیابی می فرمایید؟ به نظر می آید جذب سرمایه در وزارت نیرو در مقایسه با دیگر
وزارت خانه ها راضی کننده نبوده و در مواردی دارای اختلاف فاحش است. تقریبا می توان گفت جز در مواردی خاص مانند انرژی های تجدیدپذیر، در هیچ بخشی از صنعت برق شاهد ورود سرمایه های خارجی که منجر به ایجاد خط تولید در داخل کشور شده باشد نبوده ایم. در خصوص اینکه از مسیر بخش خصوصی بتوان پروژه های را تامین مالی کرد تا آنجا که بنده اطلاع دارم هیچ اتفاق مثبتی نیفتاده است. البته مواردی مانند پروژ ههای 312 پست هم مطرح بوده که عملا نقص های فراوانی داشته و بارها اعلام شده است. یکی دیگر از اشکالات موجود به جز در نیروگاه ها، عدم سرمایه پذیر کردن طرح ها در دیگر بخش های برق مانند شبکه های انتقال و توزیع است. این در حالی است که جهت انجام پروژه های انتقال و توزیع می توانیم از مدل های BOT و BOO استفاده کنیم. اما با کوتاهی صورت گرفته توسط هر دو بخش خصوصی و دولتی این مهم انجام نشده و دولت برای اجرای چنین پروژه هایی همواره به استقراض از کشورهای خارجی جهت تامین مالی روی آورده که واردات کالای خارجی بعضا بی کیفیت را به همراه داشته است.

جنابعالی پیش نیازهای لازم برای تحقق دو روش ذکر شده سرمایه گذاری چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی را چه می دانید؟

همانطور که اشاره کردم برای جذب سرمایه خارجی باید پروژه های  سرمایه پذیر شوند. در غیر این صورت کارفرما به منظور تامین مالی مجبور به استقراض خواهد شد که به معنای متعهد شدن به پرداخت در سالهای آینده و با لحاظ بهره است. علاوه بر آن اجبار به واردات کالای بی کیفیت خارجی نیز از دیگر نتایج این امر است که ثمری جز ضربه به تولید داخلی نخواهد داشت. براین اساس به نظر می آید می بایست بر روی دو روش مذکور مطالعه و تحقیق بیشتری صورت پذیرد و فضا برای حضور سرمایه گذاران خارجی فراهم آید. تحقق این امر نیز در گرو ایجاد اعتماد

در سرمایه گذار خارجی است تا راغب به راه اندازی خط تولید برند خود در داخل کشور شود. لازمه این اعتماد ریشه در مسائل مختلف مربوط به مالیات، بانک ها، بیمه ها، ارتباطات مالی داخلی و خارجی، خرید تضمینی تجهیزات و موارد متعدد دیگری از این دست دارد. مجموعه این امور است که تعیین کننده ماندگاری سرمایه گذار خارجی در یک کشوری خواهد بود تا با راه اندازی خط تولید اقدام به صدور کالای خود از این کشور به بازارهای منطقه کند. این بهترین حالتی است که می تواند در جریان یک سرمایه گذار خارجی محقق شود، چرا که هم رونق اقتصاد داخلی را در پی دارد و هم باعث امنیت سرمایه گذاری می شود. وقتی یک سرمایه گذار منابع خود را به شکل خط تولید و راه اندازی کارخانه وارد می کند، امنیت سرمایه گذار ی و امنیت کشور خود به خود بالا می رود. لذا دیگر این سرمایه گذار نمی تواند با هر بهانه ای اقدام به خروج سرمایه خود کند. پس در گام اول باید به سرمایه گذار ثابت کنیم که فضای کسب وکار داخلی فضای سالمی است و انحصار و واگذاری های
 نامشخص وجود ندارد و اعتماد سازی کنیم. در گام دوم هم باید مشوق هایی را برای سرمایه گذارانی که حاضرند ریسک کنند و سرمایه هایشان را وارد ایران کنند بوجود بیاوریم. با انجام این دو کار بهترین اتفاق در جذب سرمایه خواهد افتاد.

آیا این ایجاد اعتماد به معنی دادن یک  سری تضامین مانند ساورین گارانتی است که همواره شرکت های خصوص به اعطای آن به خارجی ها اعتراض داشتند و از عدم تعلق آن به بخش خصوصی داخلی ناراضی بودند؟ منظور از اعتماد سازی ایجاد فضای رقابتی کسب و کار برای تولید کننده است. سرمایه گذاری که برای کار تولیدی به کشور می آید باید مطمئن باشد که تولید او سودده است و می تواند سود حاصل ازآن را از کشور خارج نماید. اتفاقا آنجایی به دنبال ساورین گارانتی و پیمنت گارانتی هستیم که بخواهیم پول قرض کنیم. من اعتقادی به پول قرض گرفتن ندارم و به نظرم شرکت های خارجی با مشارکت شرکت های داخلی باید اقدام به راه اندازی کسب و کار در داخل کشور کنند و در فضای کسب و کار داخل قرار بگیرند و تحت لایسنس خودشان به رقابت با دیگر فعالان در داخل کشور بپردازند. همانطور که قبلا عرض کردم این امر قبلا در کشور آزموده شده و تجربه موفقی بوده است.

آیا از نظر شما بخش خصوصی ما در داخل کشور از لحاظ تکنولوژیک این آمادگی را دارد که پذیرای انتقال تکنولوژی و به تبع آن جذب سرمایه باشد؟

حتما بخش خصوصی این ظرفیت و توان را دارد که هم از لحاظ مالی و هم از نظر تکنولوژیک در کنار بخش خارجی قرار گیرد، اما برای تقویت

این بخش نیازمند مشوق هایی از سوی دولت نیز خواهیم بود. به عنوان مثال می توان برای رونق و به گردش در آمدن تولید اقدام به خرید تضمینی کالا و خدمات تولیدشده کرد تا شرکتی نوپا و تازه تاسیس بتواند آغاز به کار کند. بنابراین قطعا بخش داخلی با اعطای مشوق هایی جنبی از توان همکاری و مشارکت با خارجی ها برخوردار خواهد بود.

با همه این تاکید بر لزوم همنشینی بخش خصوصی داخلی و سرمایه گذار خارجی در جذب سرمایه فکر می کنید چرا این نوع از سرمایه گذاری ها تا به حال محقق نشده است؟

من فکر می کنم روشی که تا کنون در وزارت نیرو برای جذب سرمایه خارجی وجود داشته روش درستی نبوده است. دلیل آن هم این است که اعتماد کافی بین بخش خصوصی و دولت وجود نداشته و ارتباطات قطع بوده است. بخش خصوصی دولت را مرجعی می داند که در ازای دریافت پروژه ها وجهی نمی پردازد یا به سختی تن به این امرمی دهد و عملا به تعهدات خود پایبند نیست. یک بی اعتمادی هم از جانب دولت به بخش خصوصی وجود دارد که مشابه سوال قبل شما است و نسبت به توانمند ی های بخش داخلی شک و شبهه وجود دارد.

این بی اعتمادی دو سویه نتیجه عدم ارتباط مناسب بین دولت و بخش خصوصی است. اگر وزارت نیرو زاویه نگاه خود را به بخش خصوصی تغییر دهد بسیاری از مشکلات به خودی خود برطرف خواهد شد. کما اینکه نمونه ارتباط موفق بین بخش خصوصی و دولتی را در وزارتخانه هایی مانند راه و شهرسازی دیده ایم که نتیجتا تجربه های موفقی را در پی داشته و در سالیان گذشته در صنعت راه و ساختمان شاهد بوده ایم. تا زمانی که مجموعه وزارت نیرو و شرکت های خصوصی فعال در صنعت برق به هم اعتماد نداشته باشند و گفتگو نکنند هر کسی به روش خود سعی در حل مساله خواهد داشت: بخش دولتی به دنبال استقراض و واردات کالای بی کیفیت خارجی خواهد رفت و بخش خصوصی هم در صدد سنگ اندازی و مخالفت با دولت برخواهد آمد که نتیجه کار قطعا مطلوب صنعت برق کشور نخواهد بود.

منبع:فصلنامه ستبران